Fiets, motorfiets en auto rond 1900
Van Techniek in Nederland
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''De fiets'''[[afbeelding:de_hoge_velocipede_1880.jpg|thumb|130px|De 'hoge bi', 1880. ]] | '''De fiets'''[[afbeelding:de_hoge_velocipede_1880.jpg|thumb|130px|De 'hoge bi', 1880. ]] | ||
| − | Het proces van motorisering en massificering van het stedelijke en interlokale openbaar vervoer moet op de tijdgenoten spectaculair zijn overgekomen, maar ook de opkomst van de fiets kan in deze periode niemand zijn ontgaan. De fiets werd de eerste decennia na haar introductie in 1865 niet ingezet om een bestaand vervoermiddel te vervangen. Fietsen was vooral het beleven van een nieuwe ervaring: de individuele sportieve snelheidsbeleving van het toeren in, rond en tussen de steden. Vanaf het einde van de negentiende eeuw werd de fiets echter ook ingezet voor zakelijke doelen door handelsreizigers, ambtenaren, bankbedienden en ander kantoorpersoneel, alsook door artsen.[[Noten H2#2-25|<sup>[25]</sup>]] Na 1900 werd de fiets betaalbaar voor de geschoolde arbeider. Rond 1910 werd voor de goedkoopste Nederlandse fietsen 55 tot 70 gulden betaald. Het is echter waarschijnlijker dat de arbeider een tweedehands fiets aanschafte voor een derde of minder van de aanschafprijs. In 1924 waren er 1,8 miljoen fietsen in Nederland in gebruik; bijna ieder huishouden bezat een fiets.[[Noten H2#2-26|<sup>[26]</sup>]] | + | Het proces van motorisering en massificering van het stedelijke en interlokale openbaar vervoer moet op de tijdgenoten spectaculair zijn overgekomen, maar ook de opkomst van de fiets kan in deze periode niemand zijn ontgaan. De fiets werd de eerste decennia na haar introductie in 1865 niet ingezet om een bestaand vervoermiddel te vervangen. Fietsen was vooral het beleven van een nieuwe ervaring: de individuele sportieve snelheidsbeleving van het toeren in, rond en tussen de steden. Vanaf het einde van de negentiende eeuw werd de fiets echter ook ingezet voor zakelijke doelen door handelsreizigers, ambtenaren, bankbedienden en ander kantoorpersoneel, alsook door artsen.[[Noten H2#2-25|<sup>[25]</sup>]] |
| + | Na 1900 werd de fiets betaalbaar voor de geschoolde arbeider. Rond 1910 werd voor de goedkoopste Nederlandse fietsen 55 tot 70 gulden betaald. Het is echter waarschijnlijker dat de arbeider een tweedehands fiets aanschafte voor een derde of minder van de aanschafprijs. In 1924 waren er 1,8 miljoen fietsen in Nederland in gebruik; bijna ieder huishouden bezat een fiets.[[Noten H2#2-26|<sup>[26]</sup>]] | ||
| − | [[afbeelding:grafiek_auto_en_motorfietsdichtheid.jpg|thumb| | + | [[afbeelding:grafiek_auto_en_motorfietsdichtheid.jpg|thumb|450px|left|De ontwikkeling van de auto- en motorfietsdichtheid in Nederland, 1898-1923. ]]'''Avontuurlijk toeren''' |
Het avontuurlijk toeren stond ook voorop bij de [[Vroege autogeschiedenis (tot 1914): racen en toeren|'''vroege autogebruikers''']]. Het autogebruik was aanvankelijk vooral een seizoensport, tot de Eerste Wereldoorlog alleen betaalbaar voor de allerrijksten, na die oorlog steeds meer voor de gehele burgerij, maar zeker niet voor de arbeidersklasse. In 1909 kostte zelfs de lichtste auto bijna drieduizend gulden om aan te schaffen en 2430 gulden per jaar aan onderhoud, een bedrag dat alleen door de hogere burgerij kon worden opgebracht.[[Noten H2#2-27|<sup>[27]</sup>]] Natuurlijk gold ook hier dat de tweedehandsmarkt, die al vroeg op gang kwam voor de auto, uitkomst kon bieden, maar enkele duizenden guldens was men toch wel per jaar kwijt. In 1913 kwamen de jaarkosten van de lichtste auto uit op ruim tweeduizend gulden, waarmee volgens de [[De auto in het interbellum (1918-1940): De rol van de ANWB bij de massamotorisering|'''ANWB''']], die dit soort kostenberekeningen regelmatig publiceerde, de auto binnen het bereik van bijvoorbeeld de [[Vroege autogeschiedenis (tot 1914): Arts en automobilisme|'''arts''']] kwam.[[Noten H2#2-28|<sup>[28]</sup>]] Voordat de meeste artsen overgingen op de auto, maar zeker tot in de Eerste Wereldoorlog, werd vaak een motorfiets aangeschaft, die dezelfde voordelen bood als de auto maar wel veel goedkoper was. Voor de niet-autobezitters bestond de kennismaking met individueel gemotoriseerde voertuigen - behalve als toeschouwer -in het gebruik van de motorfiets, de [[Vroege autogeschiedenis (tot 1914): Vooroorlogse elektrische auto's|'''taxi''']] en eventueel de [[De concurrentie van autobus en spoor tussen de twee wereldoorlogen|'''autobus''']], die na de Eerste Wereldoorlog aan zijn opmars begon. | Het avontuurlijk toeren stond ook voorop bij de [[Vroege autogeschiedenis (tot 1914): racen en toeren|'''vroege autogebruikers''']]. Het autogebruik was aanvankelijk vooral een seizoensport, tot de Eerste Wereldoorlog alleen betaalbaar voor de allerrijksten, na die oorlog steeds meer voor de gehele burgerij, maar zeker niet voor de arbeidersklasse. In 1909 kostte zelfs de lichtste auto bijna drieduizend gulden om aan te schaffen en 2430 gulden per jaar aan onderhoud, een bedrag dat alleen door de hogere burgerij kon worden opgebracht.[[Noten H2#2-27|<sup>[27]</sup>]] Natuurlijk gold ook hier dat de tweedehandsmarkt, die al vroeg op gang kwam voor de auto, uitkomst kon bieden, maar enkele duizenden guldens was men toch wel per jaar kwijt. In 1913 kwamen de jaarkosten van de lichtste auto uit op ruim tweeduizend gulden, waarmee volgens de [[De auto in het interbellum (1918-1940): De rol van de ANWB bij de massamotorisering|'''ANWB''']], die dit soort kostenberekeningen regelmatig publiceerde, de auto binnen het bereik van bijvoorbeeld de [[Vroege autogeschiedenis (tot 1914): Arts en automobilisme|'''arts''']] kwam.[[Noten H2#2-28|<sup>[28]</sup>]] Voordat de meeste artsen overgingen op de auto, maar zeker tot in de Eerste Wereldoorlog, werd vaak een motorfiets aangeschaft, die dezelfde voordelen bood als de auto maar wel veel goedkoper was. Voor de niet-autobezitters bestond de kennismaking met individueel gemotoriseerde voertuigen - behalve als toeschouwer -in het gebruik van de motorfiets, de [[Vroege autogeschiedenis (tot 1914): Vooroorlogse elektrische auto's|'''taxi''']] en eventueel de [[De concurrentie van autobus en spoor tussen de twee wereldoorlogen|'''autobus''']], die na de Eerste Wereldoorlog aan zijn opmars begon. | ||