Botervervalsing
Van Techniek in Nederland
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | [[Afbeelding:Bereiding_boter_en_aanbrengen_rijksmerk.jpg|thumb|300px|left|De bereiding van boter en het aanbrengen van het Rijksmerk]]'Boterknoeierij' was niets nieuws: al ver voor de negentiende eeuw was daar een zekere bedrevenheid in ontwikkeld. Zowel boeren als handelaren werden in Friesland en daarbuiten sinds de vijftiende eeuw door gewestelijke of stedelijke voorschriften in toom gehouden. Veel van deze verordeningen waren erop gericht dat de koper ook werkelijk kreeg waar hij voor betaald had; andere voorschriften, zoals het verplicht gebruik van gewaarmerkte vaten van een plaatselijke markt, moesten ervoor zorgen dat er geen boter uit andere streken op de markt kwam. Zo beschermde men de eigen handel. Toch werd er gerommeld met het gewicht, met toegevoegde kleurstoffen, boter uit het ene gebied werd vermengd met die uit een ander gebied - waarvoor andere verordeningen golden - , boter werd verpakt in ongemerkte vaten. | + | [[Afbeelding:Bereiding_boter_en_aanbrengen_rijksmerk.jpg|thumb|300px|left|De bereiding van boter en het aanbrengen van het Rijksmerk]]'Boterknoeierij' was niets nieuws: al ver voor de negentiende eeuw was daar een zekere bedrevenheid in ontwikkeld. Zowel boeren als handelaren werden in Friesland en daarbuiten sinds de vijftiende eeuw door [[Korenmolenaar als beroep|'''gewestelijke of stedelijke voorschriften''']] in toom gehouden. Veel van deze verordeningen waren erop gericht dat de koper ook werkelijk kreeg waar hij voor betaald had; andere voorschriften, zoals het verplicht gebruik van gewaarmerkte vaten van een plaatselijke markt, moesten ervoor zorgen dat er geen boter uit andere streken op de markt kwam. Zo beschermde men de eigen handel. Toch werd er gerommeld met het gewicht, met toegevoegde kleurstoffen, boter uit het ene gebied werd vermengd met die uit een ander gebied - waarvoor andere verordeningen golden - , boter werd verpakt in ongemerkte vaten. |
In 1834 richtten negentien importeurs van Friese boter in Londen zich tot hun contactpersoon in Harlingen. Zij beklaagden zich 'dat maar al te dikwijls in de buiken en in het midden der vaten oude en verkarnde boter, smeer en zelfs vet van nog minder waarde gevonden wordt, klaarblijkelijk er zoodanig ingelegd om den kooper te bedriegen'. Deze en andere gebreken -schimmel en onzuiverheden - maakten dat zendingen uit Friesland vaak lager noteerden dan andere botersoorten, bijvoorbeeld uit Holstein. [[Afbeelding:Roomboterfabriek_interieur_1899.jpg|thumb|300px|right|Roomboterfabriek interieur]] | In 1834 richtten negentien importeurs van Friese boter in Londen zich tot hun contactpersoon in Harlingen. Zij beklaagden zich 'dat maar al te dikwijls in de buiken en in het midden der vaten oude en verkarnde boter, smeer en zelfs vet van nog minder waarde gevonden wordt, klaarblijkelijk er zoodanig ingelegd om den kooper te bedriegen'. Deze en andere gebreken -schimmel en onzuiverheden - maakten dat zendingen uit Friesland vaak lager noteerden dan andere botersoorten, bijvoorbeeld uit Holstein. [[Afbeelding:Roomboterfabriek_interieur_1899.jpg|thumb|300px|right|Roomboterfabriek interieur]] | ||
In Friesland werd de klacht serieus opgenomen, en een commissie van het Vriesch Genootschap van Proefondervindelijken Landbouw gaf kort daarna een verklaring, maar 'de ondervinding leert helaas! dat misleiding overal thans aan de orde van de dag is.' | In Friesland werd de klacht serieus opgenomen, en een commissie van het Vriesch Genootschap van Proefondervindelijken Landbouw gaf kort daarna een verklaring, maar 'de ondervinding leert helaas! dat misleiding overal thans aan de orde van de dag is.' | ||