De Nederlandse diepvriessector als oorlogsindustrie
Van Techniek in Nederland
| Regel 10: | Regel 10: | ||
Na de bezetting van Nederland in mei 1940 streefden de Duitse autoriteiten ernaar de Nederlandse land- en tuinbouw in te schakelen bij de eigen voedselvoorziening. Als onderdeel van de vierjarenplannen, die onder leiding van de ‘Beauftragte für den Vierjahresplan’ Reichsmarschalk Hermann Göring totstandkwamen, stelden de Duitsers plannen op voor de opbouw van een diepvriesindustrie. | Na de bezetting van Nederland in mei 1940 streefden de Duitse autoriteiten ernaar de Nederlandse land- en tuinbouw in te schakelen bij de eigen voedselvoorziening. Als onderdeel van de vierjarenplannen, die onder leiding van de ‘Beauftragte für den Vierjahresplan’ Reichsmarschalk Hermann Göring totstandkwamen, stelden de Duitsers plannen op voor de opbouw van een diepvriesindustrie. | ||
| − | De in 1936 gestarte vierjarenplannen waren erop gericht Duitsland zoveel mogelijk zelfvoorzienend te maken.[[Noten TIN20-3-H8#8-41|<sup>[41]</sup>]] In dit kader werd ook in Duitsland veel energie gestoken in de opbouw van een diepvriesinfrastructuur. De toepassing van vriestechnieken zou de Duitsers in staat stellen via het aanleggen van buffervoorraden de prijzen beter te beheersen. De opbouw vond vooral geconcentreerd plaats binnen de firma’s Andersen-Reemtsma en Unilever-Solo Feinfrost. In augustus 1940 waren in Duitsland 74 snelvriesinstallaties in gebruik, terwijl er 67 in aanbouw waren.[[Noten TIN20-3-H8#8-42|<sup>[42]</sup>]] | + | De in 1936 gestarte vierjarenplannen waren erop gericht Duitsland zoveel mogelijk zelfvoorzienend te maken.[[Noten TIN20-3-H8#8-41|<sup>[41]</sup>]] |
| + | In dit kader werd ook in Duitsland veel energie gestoken in de opbouw van een diepvriesinfrastructuur. De toepassing van vriestechnieken zou de Duitsers in staat stellen via het aanleggen van buffervoorraden de prijzen beter te beheersen. De opbouw vond vooral geconcentreerd plaats binnen de firma’s Andersen-Reemtsma en Unilever-Solo Feinfrost. In augustus 1940 waren in Duitsland 74 snelvriesinstallaties in gebruik, terwijl er 67 in aanbouw waren.[[Noten TIN20-3-H8#8-42|<sup>[42]</sup>]] | ||
Na de snelle militaire veroveringen uit 1940 en 1941 richtten de Duitsers diepvriesfabrieken op in de veroverde gebieden. De Duitse machinefabrieken [[Engeland als voorloper bij de temperatuurregeling|'''Linde''']] en Schicht bouwden in hoog tempo diepvriesapparaten die bij conservenfabrieken in Nederland, België, Frankrijk, Italië en Bulgarije werden geplaatst.[[Noten TIN20-3-H8#8-43|<sup>[43]</sup>]] | Na de snelle militaire veroveringen uit 1940 en 1941 richtten de Duitsers diepvriesfabrieken op in de veroverde gebieden. De Duitse machinefabrieken [[Engeland als voorloper bij de temperatuurregeling|'''Linde''']] en Schicht bouwden in hoog tempo diepvriesapparaten die bij conservenfabrieken in Nederland, België, Frankrijk, Italië en Bulgarije werden geplaatst.[[Noten TIN20-3-H8#8-43|<sup>[43]</sup>]] | ||
| Regel 25: | Regel 26: | ||
In 1941 deed het tijdens het bombardement van 14 mei 1940 zwaar getroffen Blaauwhoedenveem zijn dochterbedrijf [[Pioniers op vriesgebied|'''Vita''']] met de Leidse vestiging over aan een Duitse eigenaar, de vriescapaciteit in Gabak hield het in eigen beheer. De nieuwe eigenaar van Vita voorzag de Leidse fabriek van nieuwe apparatuur, waaronder negen tunnelvriezers. Zes waren afkomstig van de Duitse machinefabriek Linde, drie van machinefabriek Grasso uit Den Bosch. | In 1941 deed het tijdens het bombardement van 14 mei 1940 zwaar getroffen Blaauwhoedenveem zijn dochterbedrijf [[Pioniers op vriesgebied|'''Vita''']] met de Leidse vestiging over aan een Duitse eigenaar, de vriescapaciteit in Gabak hield het in eigen beheer. De nieuwe eigenaar van Vita voorzag de Leidse fabriek van nieuwe apparatuur, waaronder negen tunnelvriezers. Zes waren afkomstig van de Duitse machinefabriek Linde, drie van machinefabriek Grasso uit Den Bosch. | ||
| − | Veel tijdens de Tweede Wereldoorlog totstandgekomen fabrieken werden van tunnelvriezers voorzien. De te bevriezen levensmiddelen werden in dergelijke apparaten onverpakt bevroren, in tegenstelling tot in de voor de oorlog toegepaste platenvriezers. Het [[Het ontstaan van een koelindustrie in | + | Veel tijdens de Tweede Wereldoorlog totstandgekomen fabrieken werden van tunnelvriezers voorzien. De te bevriezen levensmiddelen werden in dergelijke apparaten onverpakt bevroren, in tegenstelling tot in de voor de oorlog toegepaste platenvriezers. Het [[Het ontstaan van een koelindustrie in nederland|'''concept van de platenvriezers''']] was van Amerikaanse oorsprong, terwijl de tunnelvriezers van Duitse orgine waren. Tijdens de oorlog ontwierp Grasso een eigen type tunnelvriezer, koeltechnicus G. Ferguson verwierf hierop in 1942 een octrooi. |
Het visverwerkende bedrijf N.V. Vauka in IJmuiden en de tuinbouwproducten verwerkende ondernemingen N.V. Nordland en ‘Winterzon conserven NV’ waren nieuw gestichte, Duitse ondernemingen. De locatie van deze bedrijven was kenmerkend voor hun op export gerichte productie. Winterzon lag direct aan het Utrechtse spoorwegemplacement, wat praktisch was aangezien het overgrote deel van de productie voor het Duitse leger bestemd was. Ook het in dezelfde periode opgerichte N.V. Frosta te Bergschenhoek werkte voor dezelfde markt. | Het visverwerkende bedrijf N.V. Vauka in IJmuiden en de tuinbouwproducten verwerkende ondernemingen N.V. Nordland en ‘Winterzon conserven NV’ waren nieuw gestichte, Duitse ondernemingen. De locatie van deze bedrijven was kenmerkend voor hun op export gerichte productie. Winterzon lag direct aan het Utrechtse spoorwegemplacement, wat praktisch was aangezien het overgrote deel van de productie voor het Duitse leger bestemd was. Ook het in dezelfde periode opgerichte N.V. Frosta te Bergschenhoek werkte voor dezelfde markt. | ||
| Regel 34: | Regel 35: | ||
'''Binnen de jonge bedrijfstak werd volop geëxperimenteerd''' | '''Binnen de jonge bedrijfstak werd volop geëxperimenteerd''' | ||
| − | Zo verrichtte Blaauwhoedenveem in 1942 uitgebreide en geslaagde experimenten om twee- á driepersoonsporties rundvlees in [[begrippenlijst#Cellofaan|cellofaan]] te [[ | + | Zo verrichtte Blaauwhoedenveem in 1942 uitgebreide en geslaagde experimenten om twee- á driepersoonsporties rundvlees in [[begrippenlijst#Cellofaan|cellofaan]] te [[Wegwerpverpakkingen|'''verpakken (een nieuw materiaal)''']] en vervolgens te bevriezen. De verpakking in cellofaan diende het oxideren van bloed en het uitdrogen tegen te gaan. ''‘Na ruim 1/2 jaar bleek de qualiteit bij het koken/braden/bakken als versch; ook de verkregen jus, hetgeen met blikvlees uitgesloten is.’''[[Noten TIN20-3-H8#8-46|<sup>[46]</sup>]] |
| + | |||
De experimenten werden niet voorgezet, ondanks het feit dat een grote Rotterdamse slager het vlees wilde verkopen en hiervoor zelfs een vriescel in zijn winkel installeerde.[[Noten TIN20-3-H8#8-47|<sup>[47]</sup>]] | De experimenten werden niet voorgezet, ondanks het feit dat een grote Rotterdamse slager het vlees wilde verkopen en hiervoor zelfs een vriescel in zijn winkel installeerde.[[Noten TIN20-3-H8#8-47|<sup>[47]</sup>]] | ||