Beieren zet de toon
Van Techniek in Nederland
| Regel 1: | Regel 1: | ||
<Op de tentoonstelling gaat er in ons bier weinig om, wat nogal natuurlijk is, daar Hollandsch bier niet zeer in de smaak valt.> In vrijwel elk na de oorlog verschenen boek over de biernijverheid in Nederland kan men dit citaat uit het in 1948 gepubliceerde gedenkboek van de Heineken's Bierbrouwerij Maatschappij nv aantreffen.(21)Het zijn de woorden van directeur Gerard A. Heineken toen hij in de zomer van 1869 moest vaststellen dat het produkt van zijn bedrijf op de in het Amsterdamse Paleis voor Volksvlijt gehouden Wereldtentoonstelling matig verkocht. Veel meer in trek was het ondergistend gebrouwen bier van de Weense firma Dreher. Die constatering zou Heineken en enkele andere brouwers tot de beslissing hebben gebracht om ook ondergistend bier te gaan brouwen. Dit besluit wordt vrij algemeen van grote betekenis beschouwd voor de Nederlandse biernijverheid. | <Op de tentoonstelling gaat er in ons bier weinig om, wat nogal natuurlijk is, daar Hollandsch bier niet zeer in de smaak valt.> In vrijwel elk na de oorlog verschenen boek over de biernijverheid in Nederland kan men dit citaat uit het in 1948 gepubliceerde gedenkboek van de Heineken's Bierbrouwerij Maatschappij nv aantreffen.(21)Het zijn de woorden van directeur Gerard A. Heineken toen hij in de zomer van 1869 moest vaststellen dat het produkt van zijn bedrijf op de in het Amsterdamse Paleis voor Volksvlijt gehouden Wereldtentoonstelling matig verkocht. Veel meer in trek was het ondergistend gebrouwen bier van de Weense firma Dreher. Die constatering zou Heineken en enkele andere brouwers tot de beslissing hebben gebracht om ook ondergistend bier te gaan brouwen. Dit besluit wordt vrij algemeen van grote betekenis beschouwd voor de Nederlandse biernijverheid. | ||
| − | Wat was nu precies dat ondergistende bier? Zoals beschreven in het tweede hoofdstuk was de ondergistende methode waarschijnlijk bij toeval ontstaan in Bohemen. Vanaf het eind van de vijftiende eeuw had deze wijze van brouwen, waarbij men het gistingsproces laat plaatsvinden bij temperaturen van 5 tot 10 C, zich verspreid over het aangrenzende Beieren en Oostenrijk. De onder- of lage gisting is een duurdere produktiewijze dan de bovengisting, omdat zij tussen de een à twee weken duurt, terwijl het bier daarna bovendien nog eens een kleine drie maanden moet rijpen. De bovengistende methode duurt enkele dagen en het bier kan na ongeveer een week worden gedronken. Het ondergistend bier heeft als belangrijkste voordeel dat het veel beter houdbaar is. | + | Wat was nu precies dat ondergistende bier? Zoals beschreven in het tweede hoofdstuk was de ondergistende methode waarschijnlijk bij toeval ontstaan in Bohemen. Vanaf het eind van de vijftiende eeuw had deze wijze van brouwen, waarbij men het gistingsproces laat plaatsvinden bij temperaturen van 5 tot 10 C, zich verspreid over het aangrenzende Beieren en Oostenrijk. De onder- of lage gisting is een duurdere produktiewijze dan de bovengisting, omdat zij tussen de een à twee weken duurt, terwijl het bier daarna bovendien nog eens een kleine drie maanden moet rijpen. De bovengistende methode duurt enkele dagen en het bier kan na ongeveer een week worden gedronken. Het ondergistend bier heeft als belangrijkste voordeel dat het veel beter houdbaar is.[[Afbeelding:Berlijn_Brauerijwesen.jpg|thumb|right|320px|Brauereiwesen]] |
Vooral in Beieren bestond een omvangrijke biernijverheid, waarmee de landsoverheid zich in verband met heffing van accijns en omdat de drank een belangrijk voedingsmiddel was, vrij intensief bemoeide. Zo werd in 1516 het roemruchte Reinheitsgebot uitgevaardigd. Hierin bepaalde de overheid dat in Beieren vervaardigd bier slechts gerst, water en hop als grondstoffen mocht hebben. Zevenendertig jaar later maakte diezelfde overheid bekend dat bier, dat wil zeggen ondergistend bier, moest worden gebrouwen tussen eind september en eind april. In het voorjaar brouwde men een zwaarder en sterker gehopt bier, dat langer houdbaar was en dat tijdens de zomermaanden kon worden gedronken. Wanneer dit zogeheten maartbier niet toereikend was, kon een brouwer toestemming vragen om buiten de toegestane periode bier te maken. Dit moest dan echter gebeuren via de bovengistende methode, omdat het in de zomer te warm was om met succes ondergistend bier te brouwen.(22) | Vooral in Beieren bestond een omvangrijke biernijverheid, waarmee de landsoverheid zich in verband met heffing van accijns en omdat de drank een belangrijk voedingsmiddel was, vrij intensief bemoeide. Zo werd in 1516 het roemruchte Reinheitsgebot uitgevaardigd. Hierin bepaalde de overheid dat in Beieren vervaardigd bier slechts gerst, water en hop als grondstoffen mocht hebben. Zevenendertig jaar later maakte diezelfde overheid bekend dat bier, dat wil zeggen ondergistend bier, moest worden gebrouwen tussen eind september en eind april. In het voorjaar brouwde men een zwaarder en sterker gehopt bier, dat langer houdbaar was en dat tijdens de zomermaanden kon worden gedronken. Wanneer dit zogeheten maartbier niet toereikend was, kon een brouwer toestemming vragen om buiten de toegestane periode bier te maken. Dit moest dan echter gebeuren via de bovengistende methode, omdat het in de zomer te warm was om met succes ondergistend bier te brouwen.(22) | ||
In 1616 werd verder bepaald dat slechts zij die de formele gilde-opleiding van leerling tot meester hadden doorlopen, toestemming kregen om een brouwerij te leiden. Het vaak door vrouwen beoefende thuisbrouwen verloor door dit besluit, althans in de steden, snel terrein; op het platteland wist deze vorm van bierbereiding zich nog lange tijd te handhaven. In het begin van de achttiende eeuw ten slotte werd zelfs een soort politie ingesteld die door het proeven van bier de gang van zaken in de brouwerijen in het oog hield. | In 1616 werd verder bepaald dat slechts zij die de formele gilde-opleiding van leerling tot meester hadden doorlopen, toestemming kregen om een brouwerij te leiden. Het vaak door vrouwen beoefende thuisbrouwen verloor door dit besluit, althans in de steden, snel terrein; op het platteland wist deze vorm van bierbereiding zich nog lange tijd te handhaven. In het begin van de achttiende eeuw ten slotte werd zelfs een soort politie ingesteld die door het proeven van bier de gang van zaken in de brouwerijen in het oog hield. | ||