Biotechnologie en functional foods

'''Biotechnologie  en functional foods'''(9)

'''Biotechnologie  en functional foods'''(9)

Onder de noemer van novel foods en functional foods worden innovatieve producten ontworpen, waarvoor tevens nieuwe en intensieve overlegstructuren (een nieuw middenveld!) in het leven zijn geroepen. Dit middenveld is van groot belang voor de discussie over de ethische grenzen voor de productie van ‘[[begrippenlijst#Genetisch|genetisch]] gemodificeerde voedingsmiddelen’, de jongste loot aan de stam van de zogeheten novel foods.(10)Onder novel foods verstaan producenten, overheid en voedings(des)kundigen een brede categorie ‘voedingsmiddelen (of ingrediënten daarin) die in vorm of omvang niet eerder geconsumeerd zijn en/of volgens een innovatief concept geproduceerd zijn’.(11)Novel foods werden in 1992 door het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij als volgt gerubriceerd:  

Onder de noemer van novel foods en functional foods worden innovatieve producten ontworpen, waarvoor tevens nieuwe en intensieve overlegstructuren (een nieuw middenveld!) in het leven zijn geroepen. Dit middenveld is van groot belang voor de discussie over de ethische grenzen voor de productie van ‘[[begrippenlijst#Genetisch|genetisch]] gemodificeerde voedingsmiddelen’, de jongste loot aan de stam van de zogeheten novel foods.(10)Onder novel foods verstaan producenten, overheid en voedings(des)kundigen een brede categorie ‘voedingsmiddelen (of ingrediënten daarin) die in vorm of omvang niet eerder geconsumeerd zijn en/of volgens een innovatief concept geproduceerd zijn’.(11)Novel foods werden in 1992 door het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij als volgt gerubriceerd:  

- genetisch gemodificeerde voedingsmiddelen;

- genetisch gemodificeerde voedingsmiddelen;

Bij de nieuwe voedselingrediënten valt te denken aan enzymen, [[begrippenlijst#Hormonen|

Bij de nieuwe voedselingrediënten valt te denken aan enzymen, [[begrippenlijst#Hormonen|

hormonen]], gisten, zoetstoffen en vetvervangers, maar ook aan aromastoffen.(12)Genetisch gemodificeerde voedingsmiddelen zijn met recombinant-[[begrippenlijst#DNA|DNA]] -technieken verkregen, dat wil zeggen door doelgerichte transformatie van één of meer erfelijke eigenschappen van micro-organismen, planten of dieren.(13)Met name in de agro- en voedingsmiddelenindustrie alsmede de farmaceutische industrie kan deze techniek volgens de ontwikkelaars veel voordelen bieden, zoals vereenvoudiging en kostenverlaging van de productie en geringere belasting voor mens en milieu. De techniek zou volgens een toekomstverkenning van de overheid kunnen bijdragen aan een duurzame [[begrippenlijst#Mondiaal|mondiale]] voedselvoorziening in ‘2040’, bijvoorbeeld met de ontwikkeling van vleesvervangers, novel protein foods genoemd.(14)Hoewel de toepassing van biotechnologie in het verlengde ligt van toepassingen van biologische transformatieprocessen met een lange traditie, zoals het maken van wijn en kaas, doen zich tal van nieuwe onzekerheden voor, waarover het maatschappelijk debat al volop is losgebroken. De vraag wat (on)wenselijke eigenschappen zijn en voor wie alsook de vraag naar de effecten op lange termijn zijn vooralsnog onbeantwoord. Voorstanders benadrukken dat op korte termijn aan alle eisen van veiligheid is voldaan. Tegenstanders zoals de internationaal opererende milieuorganisatie Greenpeace laten geen gelegenheid ongebruikt om publiek en overheden ervan te overtuigen dat grootschalige toepassing in de eerste schakels van de voedingsmiddelenketen ertoe leidt dat de soortendiversiteit van bijvoorbeeld landbouwgewassen sterk afneemt. Bovendien zouden genetisch gemodificeerde (critici spreken van ‘gemanipuleerde’(15)) grondstoffen via de keten zonder dat consumenten erom vragen of het zelfs weten in vele producten terecht kunnen komen.(16)Uit onderzoek blijkt dat consumenten in hun opvattingen over de toelaatbaarheid van biotechnologie verschil maken tussen enerzijds modificatie van micro-organismen, planten en dieren en anderzijds de doelstelling van de ingreep. Voor medische doeleinden achtten ondervraagden biotechnologie eerder toelaatbaar dan voor voedselproductie, terwijl genetische modificatie van dieren voor hen onacceptabel is.(17)   

hormonen]], gisten, zoetstoffen en vetvervangers, maar ook aan aromastoffen.(12)Genetisch gemodificeerde voedingsmiddelen zijn met recombinant-[[begrippenlijst#DNA|DNA]] -technieken verkregen, dat wil zeggen door doelgerichte transformatie van één of meer erfelijke eigenschappen van micro-organismen, planten of dieren.(13)Met name in de agro- en voedingsmiddelenindustrie alsmede de farmaceutische industrie kan deze techniek volgens de ontwikkelaars veel voordelen bieden, zoals vereenvoudiging en kostenverlaging van de productie en geringere belasting voor mens en milieu. De techniek zou volgens een toekomstverkenning van de overheid kunnen bijdragen aan een duurzame [[begrippenlijst#Mondiaal|mondiale]] voedselvoorziening in ‘2040’, bijvoorbeeld met de ontwikkeling van vleesvervangers, novel protein foods genoemd.(14)Hoewel de toepassing van biotechnologie in het verlengde ligt van toepassingen van biologische transformatieprocessen met een lange traditie, zoals het maken van wijn en kaas, doen zich tal van nieuwe onzekerheden voor, waarover het maatschappelijk debat al volop is losgebroken. De vraag wat (on)wenselijke eigenschappen zijn en voor wie alsook de vraag naar de effecten op lange termijn zijn vooralsnog onbeantwoord. Voorstanders benadrukken dat op korte termijn aan alle eisen van veiligheid is voldaan. Tegenstanders zoals de internationaal opererende milieuorganisatie Greenpeace laten geen gelegenheid ongebruikt om publiek en overheden ervan te overtuigen dat grootschalige toepassing in de eerste schakels van de voedingsmiddelenketen ertoe leidt dat de soortendiversiteit van bijvoorbeeld landbouwgewassen sterk afneemt. Bovendien zouden genetisch gemodificeerde (critici spreken van ‘gemanipuleerde’(15)) grondstoffen via de keten zonder dat consumenten erom vragen of het zelfs weten in vele producten terecht kunnen komen.(16)Uit onderzoek blijkt dat consumenten in hun opvattingen over de toelaatbaarheid van biotechnologie verschil maken tussen enerzijds modificatie van micro-organismen, planten en dieren en anderzijds de doelstelling van de ingreep. Voor medische doeleinden achtten ondervraagden biotechnologie eerder toelaatbaar dan voor voedselproductie, terwijl genetische modificatie van dieren voor hen onacceptabel is.(17)   

resistentie]] tegen het onkruidbestrijdingsmiddel [[begrippenlijst#Glyfosfaat|glyfosaat]], hetgeen een besparing van 30% van dit middel oplevert. Kwaliteit, samenstelling en smaak van de sojaproducten zijn gelijk aan die van de soja zonder ingreep. Bij de introductie van deze gensoja stonden producenten (Produktschap voor Margarine, Vetten en Oliën) voor het probleem hoe consumenten te informeren over de onmerkbare modificatie. Etikettering kon vanuit hun optiek geen oplossing bieden omdat het een bulkproduct betreft waarbij gensoja en ‘natuurlijk’ soja met elkaar worden vermengd. Samen met overheid, industrie, detailhandel, consumenten- en milieuorganisatie werd besloten tot een grootscheepse informatiecampagne via bladen en speciale telefoonnummers van elk van de deelnemende organisaties. Ondanks deze inspanningen bleek de argwaan van het publiek tegen gemodificeerde soja en andere GGO’s groot. Twee jaar later bleek de acceptatie van gentechnologie in voedselproductie gering en gaven consumenten desgevraagd in meerderheid de voorkeur aan ‘natuurlijke’ productiemethoden.(19)Bedrijven en supermarkten besloten daarop in het voorjaar van 2000 producten waarin met gentechnologie geproduceerde ingrediënten zaten, zoals in ijs, pizza’s en enkele andere courante artikelen, uit de productie en het assortiment te verwijderen.(20)Bovendien is etiquettering voor producten met meer dan 1% GGO-materiaal binnen de EU verplicht. Dit betekent een overwinning voor de groepen die ‘gentechvrij’ willen eten. Hoe voorlopig deze overwinning zal zijn, zal de toekomst leren. Zeker is dat de keuzes van consumenten een belangrijke factor zullen blijven vormen.  

resistentie]] tegen het onkruidbestrijdingsmiddel [[begrippenlijst#Glyfosfaat|glyfosaat]], hetgeen een besparing van 30% van dit middel oplevert. Kwaliteit, samenstelling en smaak van de sojaproducten zijn gelijk aan die van de soja zonder ingreep. Bij de introductie van deze gensoja stonden producenten (Produktschap voor Margarine, Vetten en Oliën) voor het probleem hoe consumenten te informeren over de onmerkbare modificatie. Etikettering kon vanuit hun optiek geen oplossing bieden omdat het een bulkproduct betreft waarbij gensoja en ‘natuurlijk’ soja met elkaar worden vermengd. Samen met overheid, industrie, detailhandel, consumenten- en milieuorganisatie werd besloten tot een grootscheepse informatiecampagne via bladen en speciale telefoonnummers van elk van de deelnemende organisaties. Ondanks deze inspanningen bleek de argwaan van het publiek tegen gemodificeerde soja en andere GGO’s groot. Twee jaar later bleek de acceptatie van gentechnologie in voedselproductie gering en gaven consumenten desgevraagd in meerderheid de voorkeur aan ‘natuurlijke’ productiemethoden.(19)Bedrijven en supermarkten besloten daarop in het voorjaar van 2000 producten waarin met gentechnologie geproduceerde ingrediënten zaten, zoals in ijs, pizza’s en enkele andere courante artikelen, uit de productie en het assortiment te verwijderen.(20)Bovendien is etiquettering voor producten met meer dan 1% GGO-materiaal binnen de EU verplicht. Dit betekent een overwinning voor de groepen die ‘gentechvrij’ willen eten. Hoe voorlopig deze overwinning zal zijn, zal de toekomst leren. Zeker is dat de keuzes van consumenten een belangrijke factor zullen blijven vormen.