Noten TIN20-3-H4
Van Techniek in Nederland
| Regel 26: | Regel 26: | ||
*<div id=4-22>[22] In 1966 vond 34,1% van de Nederlanders gezondheid het allerbelangrijkste in het leven, 35,3% koos voor een goed huwelijk en 17,8% voor een sterk geloof. In 1993 waren deze getallen afgerond respectievelijk 60%, 13% en 4%. Zie SCP, Sociaal en cultureel rapport 1996 (Rijswijk 1996) 466.</div> | *<div id=4-22>[22] In 1966 vond 34,1% van de Nederlanders gezondheid het allerbelangrijkste in het leven, 35,3% koos voor een goed huwelijk en 17,8% voor een sterk geloof. In 1993 waren deze getallen afgerond respectievelijk 60%, 13% en 4%. Zie SCP, Sociaal en cultureel rapport 1996 (Rijswijk 1996) 466.</div> | ||
*<div id=4-23>[23] Zie ook figuur 2 in hoofdstuk 1, Schema verwerkingsprocessen naar doelstelling.</div> | *<div id=4-23>[23] Zie ook figuur 2 in hoofdstuk 1, Schema verwerkingsprocessen naar doelstelling.</div> | ||
| − | *<div id=4-24>[24] Vgl. Leniger, ‘De betekenis van en de ontwikkeling in de levensmiddelenindustrie’, Conserva 16 (1968) 228-232 ook de volgende alinea is hierop gebaseerd; zie ook F.C.van Luyck, Internationalisering van de levensmiddelenindustrie, Conserva | + | *<div id=4-24>[24] Vgl. Leniger, ‘De betekenis van en de ontwikkeling in de levensmiddelenindustrie’, Conserva 16 (1968) 228-232 ook de volgende alinea is hierop gebaseerd; zie ook F.C.van Luyck, Internationalisering van de levensmiddelenindustrie, Conserva 17 (1969) 238-241.</div> |
| − | *<div id=4-25>[25] Toch bedroeg het aantal academici in 1964 in de R&D-afdelingen van de voedingsmiddelenindustrie nog geen 300 en het bedrag hieraan besteed 40 miljoen gulden of 1.7 % van de netto toegevoegde waarde. Dit maakte echter de voedingsmiddelenindustrie, zeker ve</div> | + | *<div id=4-25>[25] Toch bedroeg het aantal academici in 1964 in de R&D-afdelingen van de voedingsmiddelenindustrie nog geen 300 en het bedrag hieraan besteed 40 miljoen gulden of 1.7% van de netto toegevoegde waarde. Dit maakte echter de voedingsmiddelenindustrie, zeker ve'''?!?!'''</div> |
*<div id=4-26>[26] J. van Lieshout, Het kan wel op, al is het lekker (Bussum 1980) 52.</div> | *<div id=4-26>[26] J. van Lieshout, Het kan wel op, al is het lekker (Bussum 1980) 52.</div> | ||
| − | *<div id=4-27>[27] O.C. Knottnerus, ‘Graanproducten’ in Leergang voedingsmiddelen van grondstof tot consument (Houten 1982) 125-131; 17 (1950), 22 (1960) | + | *<div id=4-27>[27] O.C. Knottnerus, ‘Graanproducten’ in Leergang voedingsmiddelen van grondstof tot consument (Houten 1982) 125-131; 17 (1950), 22 (1960).</div> |
| − | *<div id=4-28>[28] | + | *<div id=4-28>[28] Interview met prof. H.A. Leniger op 22 februari 1996 door A.H. van Otterloo.</div> |
| − | *<div id=4-29>[29] A.A. de la Bruheze, ‘Food for thought. The development of U.S. radiological food preservation technology 1950-1960’ (Universiteit Twente, Draftversion 1990); G. Vrieze, Voedselbestraling. Een moderne manier van conserveren (Scriptie WTS Universiteit | + | *<div id=4-29>[29] A.A. de la Bruheze, ‘Food for thought. The development of U.S. radiological food preservation technology 1950-1960’ (Universiteit Twente, Draftversion 1990); G. Vrieze, Voedselbestraling. Een moderne manier van conserveren (Scriptie WTS Universiteit Twente 1988)</div> |
| − | *<div id=4-30>[30] J.Farkas, Voedseldoorstraling in mondiaal perspectief, H.Labots, H.J.Beckers e.a.(red), Voedselconservering door straling, Leiden 1985, 41-47; Consumentenadditievengids Den | + | *<div id=4-30>[30] J.Farkas, Voedseldoorstraling in mondiaal perspectief, H.Labots, H.J.Beckers e.a.(red), Voedselconservering door straling, Leiden 1985, 41-47; Consumentenadditievengids (Den Haag 1996) 5.</div> |
*<div id=4-31>[31] F.J. Tempel, ‘De levensmiddelensector van Unilever’, Rede gehouden in de algemene vergadering van aandeelhouders (Rotterdam 29 april 1964) 12-14; Ch. Wilson, Unilever in de tweede industriële revolutie 1945-1965 (‘s Hertogenbosch 1984) 223-224.</div> | *<div id=4-31>[31] F.J. Tempel, ‘De levensmiddelensector van Unilever’, Rede gehouden in de algemene vergadering van aandeelhouders (Rotterdam 29 april 1964) 12-14; Ch. Wilson, Unilever in de tweede industriële revolutie 1945-1965 (‘s Hertogenbosch 1984) 223-224.</div> | ||
*<div id=4-32>[32] ‘Vriesdrogen of droogvriezen’ in Grote Winkler Prins (Amsterdam 1975) 201; ook instantkoffie is gebaseerd op dit procede.</div> | *<div id=4-32>[32] ‘Vriesdrogen of droogvriezen’ in Grote Winkler Prins (Amsterdam 1975) 201; ook instantkoffie is gebaseerd op dit procede.</div> | ||
| Regel 41: | Regel 41: | ||
*<div id=4-37>[37] A. Van Otterloo, 'De herleving van de beweging voor natuurlijk en gezond voedsel', Sociologisch Tijdschrift 10 (1983) 507-545 </div> | *<div id=4-37>[37] A. Van Otterloo, 'De herleving van de beweging voor natuurlijk en gezond voedsel', Sociologisch Tijdschrift 10 (1983) 507-545 </div> | ||
*<div id=4-38>[38] A.P. den Hartog, A. van der Heijden e.a., Nieuwe voedingsmiddelen. Biotechnologie, novel en functional foods, (Utrecht 1994) 1. </div> | *<div id=4-38>[38] A.P. den Hartog, A. van der Heijden e.a., Nieuwe voedingsmiddelen. Biotechnologie, novel en functional foods, (Utrecht 1994) 1. </div> | ||
| − | *<div id=4-39>[39] J.G.A.J. Hautvast en R.J.J.Hermus, ‘Een voedsel-en voedingsbeleid in Nederland: bestrijding van de gevolgen van de welvaart, l en ll, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 123 (1979)22, 939-944 en 23, 975-985; L.Ginjaar, | + | *<div id=4-39>[39] J.G.A.J. Hautvast en R.J.J.Hermus, ‘Een voedsel-en voedingsbeleid in Nederland: bestrijding van de gevolgen van de welvaart, l en ll, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 123 (1979)22, 939-944 en 23, 975-985; L.Ginjaar, 'Waarom heeft Nederland een voedsel- en voedingsbeleid nodig?', Voeding 41 (1980) 19-22; Nota Voedingsbeleid, Tweede Kamer 1983-1984, nrs. 1 en 2.</div> |
| − | *<div id=4-40>[40] Sinds 1953 had de Schijf van Vijf gediend als voorlichtingsinstrument over goede voeding, maar de overdadige consumptie van vetten en sukers maakten het ouderwets, G.I. ter Haar e.a., ‘De Schijf van Vijf – een ideaal voedingsvoorlichtingsinstrument?’, | + | *<div id=4-40>[40] Sinds 1953 had de Schijf van Vijf gediend als voorlichtingsinstrument over goede voeding, maar de overdadige consumptie van vetten en sukers maakten het ouderwets, G.I. ter Haar e.a., ‘De Schijf van Vijf – een ideaal voedingsvoorlichtingsinstrument?’, Voeding 40 (1979) 34-41; Henk van der Belt e.a., Functional Foods. Van dilemma's naar beleid (Wageningen 1999) 20.</div> |
| − | *<div id=4-41>[41] J.H.Post en A.Pronk, enkele ontwikkelingen in de Nederlandse Voedings- en genotmiddelenindustrie in de periode 1973-1985, VMT (1986) 19. 19-23; Ministerie van Landbouw en Visserij en Ministerie van Economische Zaken, Voedings- en genotmiddelenindustrie. | + | *<div id=4-41>[41] J.H.Post en A.Pronk, enkele ontwikkelingen in de Nederlandse Voedings- en genotmiddelenindustrie in de periode 1973-1985, VMT (1986) 19. 19-23; Ministerie van Landbouw en Visserij en Ministerie van Economische Zaken, Voedings- en genotmiddelenindustrie. Bedrijfttakverkenning 1980 Cs-Gravenhage 1981) 11-15; J.C.M. Schogt en W.J. Beek, De toekomst van onze voedingsmiddelenindustrie (Amsterdam 1985); D. Jacobs e.a., De economische kracht van Nederland. Een toepassing van Porters benadering van de concurrentiekracht van landen (Den Haag 1990); K.J. van den Dool e.a., Om de gunst van de eterMarketing van agrarische kwaliteitsprodukten (Den Haag 1991).</div> |
| − | *<div id=4-42>[42] H.A.C.Thijssen, Stimulering van gerichte product- en procesontwikkeling in de Nederlandse voedingsmiddelenindustrie dringend gewenst, Voedingsmiddelentechnologie, 8 februari 1978, 11 no 6, 21-25; H.A.Leniger, Het voedingsmiddelenonderzoek. In Nederland: | + | *<div id=4-42>[42] H.A.C.Thijssen, Stimulering van gerichte product- en procesontwikkeling in de Nederlandse voedingsmiddelenindustrie dringend gewenst, Voedingsmiddelentechnologie, 8 februari 1978, 11 no 6, 21-25; H.A. Leniger, Het voedingsmiddelenonderzoek. In Nederland: organisatie, aard en omvang', Voedingsmiddelentechnologie 11 (1978) 21-29.</div> |
*<div id=4-43>[43] ‘Vijftien kilometer fietsen voor de koopjes’, NRC-Handelsblad 14 september 1999. </div> | *<div id=4-43>[43] ‘Vijftien kilometer fietsen voor de koopjes’, NRC-Handelsblad 14 september 1999. </div> | ||
*<div id=4-44>[44] Gerard Rutte en Josee Koning, De supermarkt, 50 jaar geschiedenis. (Baarn 1998) 28, 72-75. </div> | *<div id=4-44>[44] Gerard Rutte en Josee Koning, De supermarkt, 50 jaar geschiedenis. (Baarn 1998) 28, 72-75. </div> | ||
| − | *<div id=4-45>[45] Jo Legerstee vertelde dat hij op reis in de VS op het idee van de parkeerplaats kwam, toen hij vanuit het raam van zijn hotelkamer waarnam dat twee kerken, met en zonder parkeerplaats, verschilden in het aantal gelovigen dat ze trokken: de kerk met | + | *<div id=4-45>[45] Jo Legerstee vertelde dat hij op reis in de VS op het idee van de parkeerplaats kwam, toen hij vanuit het raam van zijn hotelkamer waarnam dat twee kerken, met en zonder parkeerplaats, verschilden in het aantal gelovigen dat ze trokken: de kerk met parkeerplaats had veel, de andere weinig bezoekers (interview met Anneke van Otterloo, augustus 1998).</div> |
*<div id=4-46>[46] I. Montijn, Aan tafel! Vijftig jaar eten in Nederland (Utrecht/Antwerpen 1991) 40-56.</div> | *<div id=4-46>[46] I. Montijn, Aan tafel! Vijftig jaar eten in Nederland (Utrecht/Antwerpen 1991) 40-56.</div> | ||
*<div id=4-47>[47] Allerhande 1956; H.Ph. Hondelink, Detailhandel. Een geschiedenis en bronnenoverzicht (Amsterdam 1993) 26-27, 29, 30. </div> | *<div id=4-47>[47] Allerhande 1956; H.Ph. Hondelink, Detailhandel. Een geschiedenis en bronnenoverzicht (Amsterdam 1993) 26-27, 29, 30. </div> | ||
| Regel 54: | Regel 54: | ||
*<div id=4-50>[50] Marlou Schrover, ‘De Fiva als bijzondere variant van collectieve verticale prijsbinding, 1928-1975’ in Neha-Jaarboek voor economische, bedrijfs- en techniekgeschiedenis 59 (1996), 292-329.</div> | *<div id=4-50>[50] Marlou Schrover, ‘De Fiva als bijzondere variant van collectieve verticale prijsbinding, 1928-1975’ in Neha-Jaarboek voor economische, bedrijfs- en techniekgeschiedenis 59 (1996), 292-329.</div> | ||
*<div id=4-51>[51] W. Schreurs, Geschiedenis van de reclame (Utrecht 1989) 177-181; A.P. den Hartog e.a., ‘Voedingsinformatie in reclame. Een analyse van 85 jaar voedingsmiddelenadvertenties’ Voeding 50 (1989) 224-229.</div> | *<div id=4-51>[51] W. Schreurs, Geschiedenis van de reclame (Utrecht 1989) 177-181; A.P. den Hartog e.a., ‘Voedingsinformatie in reclame. Een analyse van 85 jaar voedingsmiddelenadvertenties’ Voeding 50 (1989) 224-229.</div> | ||
| − | *<div id=4-52>[52] Ook Zwitserland inspireerde tot innovatie; hier organiseerde Gottlieb Duttweiler van Migros, bedenker van de rijdende winkel, elk jaar een driedaags congres over zelfbediening; J.L. de Jager, Arm en rijk kunnen bij mij hun inkopen doen. De geschiedenis | + | *<div id=4-52>[52] Ook Zwitserland inspireerde tot innovatie; hier organiseerde Gottlieb Duttweiler van Migros, bedenker van de rijdende winkel, elk jaar een driedaags congres over zelfbediening; J.L. de Jager, Arm en rijk kunnen bij mij hun inkopen doen. De geschiedenis van Albert Heijn en Koninklijke Ahold (Baarn 1995) 67.</div> |
*<div id=4-53>[53] Rutte en Koning, De supermarkt, 75.</div> | *<div id=4-53>[53] Rutte en Koning, De supermarkt, 75.</div> | ||
*<div id=4-54>[54] Montijn, Aan tafel, 50.</div> | *<div id=4-54>[54] Montijn, Aan tafel, 50.</div> | ||
*<div id=4-55>[55] A.C. Arts, Het levensmiddelenbedrijf (‘sGravenhage 1981) 10.</div> | *<div id=4-55>[55] A.C. Arts, Het levensmiddelenbedrijf (‘sGravenhage 1981) 10.</div> | ||
| − | *<div id=4-56>[56] Dit symposium werd in 1968 gehouden en is uitvoerig verslagen in een aantal afleveringen van Conserva, vgl. C. Govers, ‘Assortiment en presentatie in de voedingsmiddelensector’, 17 (1969) 307-308 en P. Ligtenstein, ‘De distributie van levens- en | + | *<div id=4-56>[56] Dit symposium werd in 1968 gehouden en is uitvoerig verslagen in een aantal afleveringen van Conserva, vgl. C. Govers, ‘Assortiment en presentatie in de voedingsmiddelensector’, 17 (1969) 307-308 en P. Ligtenstein, ‘De distributie van levens- en genotmiddelen', 17 (1969) 337-338; De Jager, Arm en rijk; interviews van Anneke van Otterloo met Jo Legerstee en W. de Groote (juli en aug. 1998).</div> |
*<div id=4-57>[57] C. Govers, ‘Assortiment en presentatie’. Blijkens dit artikel werd in de VS rond 1968 jaarlijks 22% aan nieuwe en vernieuwde producten op de markt gebracht, terwijl 17% afviel, een nettogroei van 5% per jaar, hetgeen een volledige vernieuwing van het asso</div> | *<div id=4-57>[57] C. Govers, ‘Assortiment en presentatie’. Blijkens dit artikel werd in de VS rond 1968 jaarlijks 22% aan nieuwe en vernieuwde producten op de markt gebracht, terwijl 17% afviel, een nettogroei van 5% per jaar, hetgeen een volledige vernieuwing van het asso</div> | ||
*<div id=4-58>[58] De Jager, Arm en rijk, 196-205; Jobse-van Putten, Eenvoudig maar voedzaam, 450-452.</div> | *<div id=4-58>[58] De Jager, Arm en rijk, 196-205; Jobse-van Putten, Eenvoudig maar voedzaam, 450-452.</div> | ||
| − | *<div id=4-59>[59] D.E.Aldershoff, ‘Tijdbesteding aan de zorg voor voeding’ Voeding 46 (1985) 208- | + | *<div id=4-59>[59] D.E.Aldershoff, ‘Tijdbesteding aan de zorg voor voeding’ Voeding 46 (1985) 208-213.</div> |
*<div id=4-60>[60] Hondelink, Detailhandel, 49.</div> | *<div id=4-60>[60] Hondelink, Detailhandel, 49.</div> | ||
| − | *<div id=4-61>[61] A.P. den Hartog, ‘Eten ‘buitenshuis’: Ontwikkelingen van voedingsgewoonten buiten het huishouden’ Voeding 50 (1989) 282-286, 311-317</div> | + | *<div id=4-61>[61] A.P. den Hartog, ‘Eten ‘buitenshuis’: Ontwikkelingen van voedingsgewoonten buiten het huishouden’ Voeding 50 (1989) 282-286, 311-317.</div> |
*<div id=4-62>[62] Trouw, 7 juni 2000.</div> | *<div id=4-62>[62] Trouw, 7 juni 2000.</div> | ||
*<div id=4-63>[63] Geoff Tansey & Tony Worsley, The food system: a guide (London 1995)</div> | *<div id=4-63>[63] Geoff Tansey & Tony Worsley, The food system: a guide (London 1995)</div> | ||
| − | *<div id=4-64>[64] W.de Wit, Ketendenken noodzakelijk om concurrentiepositie te versterken, VMT, 30 maart 1995, no 7, 46-50</div> | + | *<div id=4-64>[64] W.de Wit, Ketendenken noodzakelijk om concurrentiepositie te versterken, VMT, 30 maart 1995, no 7, 46-50.</div> |
| − | *<div id=4-65>[65] Zie voor het idee van reflexieve modernisering U. Beck, Risikogesellschaft: Aug dem Weg in eine andere Moderne (Frankfurt am Main 1986). Dit proces is al eerder zichtbaar, bijvoorbeeld in de Tweede Wereldoorlog toen er ook een apparaat ontstond om | + | *<div id=4-65>[65] Zie voor het idee van reflexieve modernisering U. Beck, Risikogesellschaft: Aug dem Weg in eine andere Moderne (Frankfurt am Main 1986). Dit proces is al eerder zichtbaar, bijvoorbeeld in de Tweede Wereldoorlog toen er ook een apparaat ontstond om productie, distributie en consumptie op elkaar af te stemmen.</div> |