De Boterwet van 1889
Van Techniek in Nederland
| Regel 5: | Regel 5: | ||
De goedkope [[Het fabricageproces van oleomargarine|'''oleo''']] werd echter de basis voor mengpraktijken die het onderscheid tussen mindere botersoorten en [[De uitvinding van een nieuwe voedingsvet|'''kunstboter''']] deden vervagen. | De goedkope [[Het fabricageproces van oleomargarine|'''oleo''']] werd echter de basis voor mengpraktijken die het onderscheid tussen mindere botersoorten en [[De uitvinding van een nieuwe voedingsvet|'''kunstboter''']] deden vervagen. | ||
| − | Het was dan ook niet vreemd dat het succes van dergelijke kunstboter een reactie van de zijde van de natuurboter producenten teweegbracht. Toen rond 1880 het aantal kunstboterfabrieken binnen zeer korte tijd explosief steeg, organiseerde de gealarmeerde zuivelindustrie een [[Een nieuwe koeltechniek een nieuw | + | Het was dan ook niet vreemd dat het succes van dergelijke kunstboter een reactie van de zijde van de natuurboter producenten teweegbracht. Toen rond 1880 het aantal kunstboterfabrieken binnen zeer korte tijd explosief steeg, organiseerde de gealarmeerde zuivelindustrie een [[Een nieuwe koeltechniek een nieuw produkt|'''breed verzet''']]. De strijd tussen boter en kunstboter werd uitgevochten in dagbladen, tijdschriften en brochures. |
Het startsein voor de [[begrippenlijst#Polemiek|polemiek]], die de gehele jaren tachtig zou voortduren, was een rapport uit 1881 van de Utrechtse afdeling van de Vereeniging tot Bevordering van Fabrieks- en Handwerksnijverheid in Nederland. Hierin stelden drie leden de vraag: | Het startsein voor de [[begrippenlijst#Polemiek|polemiek]], die de gehele jaren tachtig zou voortduren, was een rapport uit 1881 van de Utrechtse afdeling van de Vereeniging tot Bevordering van Fabrieks- en Handwerksnijverheid in Nederland. Hierin stelden drie leden de vraag: | ||
| Regel 23: | Regel 23: | ||
| − | Het rapport lokte een reactie uit van de [[de prijs van margarine|'''Haagse kunstboterfabrikant dr. J. Mouton''']], die zich in de daaropvolgende jaren zou opwerpen als de integere pleitbezorger van de nieuwe industrie. In 1881 verscheen van zijn hand een brochure (in die tijd bij uitstek het voertuig voor polemiek), waarin hij de aantijgingen uit het rapport probeerde te pareren. De beschuldiging dat de kunstboter schadelijk zou zijn voor de gezondheid, wist hij vrij gemakkelijk te weerleggen, aangezien die alleen gebaseerd bleek te zijn op vage geruchten uit de Verenigde Staten. | + | Het rapport lokte een reactie uit van de [[de prijs van margarine|'''Haagse kunstboterfabrikant dr. J. Mouton''']], die zich in de daaropvolgende jaren zou opwerpen als de integere pleitbezorger van de nieuwe industrie. In 1881 verscheen van zijn hand een brochure (in die tijd bij uitstek het voertuig voor polemiek), waarin hij de aantijgingen uit het rapport probeerde te [[Begrippenlijst#Pareren|pareren]]. De beschuldiging dat de kunstboter schadelijk zou zijn voor de gezondheid, wist hij vrij gemakkelijk te weerleggen, aangezien die alleen gebaseerd bleek te zijn op vage geruchten uit de Verenigde Staten. |
In zijn opvatting dat margarineboter - deze term prefereerde hij - een gezond en voedzaam artikel was, werd Mouton gesteund door natuurkundig onderzoek. Wetenschappers van naam als prof. D. Grothe en prof. A. Mayer lieten artikelen verschijnen waarin zij de fabricage en samenstelling van het product analyseerden. Hun conclusie was dat goede margarineboter weinig voor [[Zuivelfabrieken in Noord Nederland|'''natuurboter''']] hoefde onder te doen, dat het in smaak wel achterbleef, maar in voedzaamheid en verteerbaarheid (een teer punt) ongeveer gelijk stond. | In zijn opvatting dat margarineboter - deze term prefereerde hij - een gezond en voedzaam artikel was, werd Mouton gesteund door natuurkundig onderzoek. Wetenschappers van naam als prof. D. Grothe en prof. A. Mayer lieten artikelen verschijnen waarin zij de fabricage en samenstelling van het product analyseerden. Hun conclusie was dat goede margarineboter weinig voor [[Zuivelfabrieken in Noord Nederland|'''natuurboter''']] hoefde onder te doen, dat het in smaak wel achterbleef, maar in voedzaamheid en verteerbaarheid (een teer punt) ongeveer gelijk stond. | ||
| Regel 33: | Regel 33: | ||
Aanleiding voor de commotie was een rapport van een senaatscommissie van de staat New York uit 1884, die na onderzoek tot zeer vérstrekkende conclusies kwam: | Aanleiding voor de commotie was een rapport van een senaatscommissie van de staat New York uit 1884, die na onderzoek tot zeer vérstrekkende conclusies kwam: | ||
| − | '' ' | + | '' 'De commissie is van oordeel, dat het vermeerderd aantal sterfgevallen in de Vereenigde Staten voor een deel te wijten is aan de slechte grondstoffen, die voor de kunstboter worden gebezigd, en dat geheel verbieden der fabrikatie van oleomargarine het eenige middel ter verbetering is.' ''[[Noten TIN19-1-H5#5-77|<sup>[77]</sup>]] |
Naar aanleiding van dit rapport en de enquête die eraan ten grondslag lag, werd in New York een wet aangenomen, de Act to prevent deception in sales of dairy products. In artikel 6 van deze wet was het verbod opgenomen om uit margarine achtige stoffen een artikel te bereiden, dat bestemd is om boter of kaas te vervangen. Voor de enquêtecommissie hadden verschillende personen verklaringen afgelegd over de vermeende schadelijkheid van kunstboter en oleomargarine en het gebruik van giftige stoffen. | Naar aanleiding van dit rapport en de enquête die eraan ten grondslag lag, werd in New York een wet aangenomen, de Act to prevent deception in sales of dairy products. In artikel 6 van deze wet was het verbod opgenomen om uit margarine achtige stoffen een artikel te bereiden, dat bestemd is om boter of kaas te vervangen. Voor de enquêtecommissie hadden verschillende personen verklaringen afgelegd over de vermeende schadelijkheid van kunstboter en oleomargarine en het gebruik van giftige stoffen. | ||