Noten TIN20-3-H9
Van Techniek in Nederland
| Regel 3: | Regel 3: | ||
''Titel'' | ''Titel'' | ||
<BR> | <BR> | ||
| + | *<div id=9-1>[1] A.P. den Hartog, ‘Eten buitenshuis. Ontwikkelingen van voedingsgewoonten buiten het huishouden’, Voeding (1989); W.J. Poolen, Snackbar of de dualiteit van het vet (ongepubliceerde doctoraalscriptie, Universiteit van Amsterdam 1993, studierichting sociologie) 21-22.</div> | ||
| + | *<div id=9-2>[2] O. van der Veer, Survey Snacks. Literatuurrecherche (ongepubliceerde onderzoeksrapportage, Landbouw Universiteit Wageningen 1987, studierichting Humane voeding).</div> | ||
| + | *<div id=9-3>[3] Bijvoorbeeld: E.M. de Wolf, ‘Grazer verruilt koek en snoep voor hartig tussendoortje’, Voedingsmiddelentechnologie (verderVMT) (1995) 1/2, 23; E.M. de Wolf, ‘Graasprodukt moet gezond, smakelijk en gemakkelijk zijn’, VMT (1995) 3, 28-30; ‘De graastrend doet ook in Nederland haar intrede: VoedingsmiddeIentechnologie (1989) 26, 20-21; E.M. de Wolf, 'Hoe meer maaltijden, hoe gezonder?', Voeding 56 (1995) 7/8, 24-25; A. Stafleu en M. Kuilman, 'Een trend met positieve en negatieve gezondheidsaspecten, Voeding 59 (1998) 6, 19-23; A. Stafleu, M. Kuilman en J.H. den Breejen, 'Consumptie van tussendoortjes: op vele punten verschillen: Voeding 59 (1998) 7/8, 19-23; T. van der Hoff en C. de Graaf, 'Gemaksvoedsel niet zonder meer ongezond', Voeding 54 (1993) 10, 20-25; Y.K. van Dam, C. de Hoog en J.A.C. van Ophem eds., Eten in de jaren negentig. Reflecties op voeding (Delft 1994).</div> | ||
| + | *<div id=9-4>[4] Anneke van Otterloo, Eten en eetlust in Nederland, 1840-1990 (Amsterdam 1990); Jozien Jobse-van Putten, Eenvoudig maar voedzaam. Cultuurgeschiedenis van de dagelijkse maaltijd in Nederland (Nijmegen 1995); Ileen Montijn, Aan tafel! Vijftig jaar eten in Nederland (Utrecht en Antwerpen 1991); Annemarie de Knecht-van Eekelen, 'Eten is kiezen. Armenvoedsel en Hollands welvaren' in J.J. van Binsbergen e.a. eds., Voedingskroniek 1998 (Houten en Diegem 1997).</div> | ||
| + | *<div id=9-5>[5] U. Zuiderveld, Snacks & IJs. Snelle happen in de lage landen (Winterswijk en Doetinchem 1999) 6. Deze overtuiging kwam ook tot uitdrukking in de voorlichting over voeding. Hierin speelden snacks slechts een ondergeschikte rol. De meeste aandacht in de voedingsvoorlichting ging uit naar de (gezonde samenstelling van de) traditionele drie hoofdmaaltijden per dag; 'Snacks en Voorlichting. Maastrichter studie over snacks en snackverbruik', Vlees & Snack (1983) 3. 25-27.</div> | ||
| + | *<div id=9-6>[6] Sanne Terlouw, …en thans, mijne dames en heren: proefwerk drop (Leiden 1992); Anneke van Otterloo en Cathy Salzman, ‘The taste of the Netherlands and the boundaries of the Nation State’, Mededelingsblad en verzamelde opstellen - periodiek voor voedingsgeschiedenis, streekgastronomie en toerisme 13 (1995) 2/3, 7-15.</div> | ||
| + | *<div id=9-7>[7] In de berg snacks (559 miljoen kilo) die Nederlanders in 1998 consumeerden, vormden biskwie, banket en koek met 278,9 miljoen kilo de hoofdmoot; ‘Snoepen, snacken en stemmingen’, Eindhovens Dagblad van 27-11-1999; De Wolf, ‘Grazer verruilt koek en snoep voor hartig tussendoortje', 23.</div> | ||
| + | *<div id=9-8>[8] Van der Veer, Survey Snacks, 8.</div> | ||
| + | *<div id=9-9>[9] G.J.P.M. de Bekker, General Biscuits Nederland, op het congres 'Trends in Voeding. Gemak siert de voeding: convenience, consumentengedrag en technologie' van de Nederlandse Vereniging voor Voedingsleer en Levensmiddelentechnologie (NVVL) op 15 april 1999 te Ede; 'Snoepen, snacken en stemmingen', Eindhovens Dagblad van 27 november 1999.</div> | ||
| + | *<div id=9-10>[10] Gebaseerd op: Alec Shuldener, ‘From automatic restaurants to automatieks: a comparison of the American and Dutch uses of the automat’, paper gepresenteerd tijdens de SHOT (Society for the History of Technology) conferentie in oktober 1998; U. Zuiderveld, Snelle hap. De geschiedenis van de Nederlandse cafetaria- en fastfoodsector (Doetinchem 1995) 25-28, 51-56.</div> | ||
| + | *<div id=9-11>[11] Gebaseerd op Zuiderveld, Snelle hap; Zuiderveld, Snacks & IJs; Poolen, Snackbar of de dualiteit van het vet.</div> | ||
| + | *<div id=9-12>[12] De Unie bestond uit de Nederlandsche Bond van Consumptie IJsbereiders (NBC), de Nederlandsche Katholieke Bond van Consumptie IJsbereiders en Patates Frites Bakkers St. Pancratius en de Nederlandse Bond van Patates Frites-Bakkers. De Unie werd opgericht in het kader van de wet op de Publiekrechtelijke Bedrijfsorganisatie (PBO) en was een reactie op de oprichting van industriële samenwerkingsverbanden in de voedingssector. 1929-1959. Nederlandsche Bond van Consumptie-IJsbereiders en Patates Pritesbakkers. Gedenkboek ter gelegenheid van het dertigjarig bestaan (z.p. 1959).</div> | ||
| + | *<div id=9-13>[13] Geciteerd in Zuiderveld, Snelle Hap, 63.</div> | ||
| + | *<div id=9-14>[14] Gelijktijdig met de pizza’s van Italiaanse pizzeria’s, die zich aan het einde van de jaren zestig in Nederland begonnen te vestigen.</div> | ||
| + | *<div id=9-15>[15] Gebaseerd op: Pim Reinders, Een Coupe speciaal. De wereldgeschiedenis van het consumptie-ijs (Amsterdam 1999); Pim Reinders, Consumptie-ijs in Nederland. Vijftig jaar Nederlandse IJsindustrie’ (Zoetermeer 1999); 1929-1959. Nederlandsche Bond van Consumptie-IJsbereiders en Patates Pritesbakkers; 60 jaar IJsfabriek Van Scheijndel (Apeldoorn 1995).</div> | ||
| + | *<div id=9-16>[16] Frans Bovenkerk, Anne Eijken en Wiesje Bovenkerk-Teerink, Italiaans IJs. De opmerkelijke historie van Italiaanse ijsbereiders in Nederland (Meppel 1983).</div> | ||
| + | *<div id=9-17>[17] De Italiaanse ijsbereiders organiseerden zich in een eigen organisatie: Ital. Bovenkerk e.a. Italiaans ijs.</div> | ||
| + | *<div id=9-18>[18] Zo organiseerde de Bond van 8 tot 10 maart 1938 in het Bellevue-gebouw te Amsterdam de ‘5e Vakbeurs voor het Room- en Consumptie IJsbedrijf Romya ’38’. Vanaf 1954 organiseerde de NBC regelmatig ijsvakbeursen onder de naam ‘IJsfrica’; Koeltechniek (1938)3, 23; Zuiderveld, Snelle Hap, 99-101.</div> | ||
| + | *<div id=9-19>[19] ‘De “Romya ’38’, Koeltechniek (1938) 3, 23.</div> | ||
| + | *<div id=9-20>[20] In 1975 waren de grootste ijsfabrikanten Campina, Ola en Caraco, met marktaandelen van elk 20%. Daarna kwam de IJsunie (een samengaan van ERMI, Lich, Davino en Horna) met 15%. Ola (Unilever) ontwikkelde zich in de jaren tachtig en negentig tot leider van de Nederlandse ijsmarkt door de overname van VAMI, De IJsunie, Davino en Caraco. Reinders, Consumptie-ijs in Nederland; Zuiderveld, Snacks & IJs, 92-109.</div> | ||
| + | *<div id=9-21>[21] Gebaseerd op: Hans Veldman, Eric van Royen en Frank Veraart, Een machtige schakel in de Nederlandse land-en tuinbouw. De geschiedenis van Cebeco-Handelsraad, 1899-1999 (Eindhoven 1999) 193-210.</div> | ||
| + | *<div id=9-22>[22] J.C. Hesen, ‘De verwerking van aardappelen tot chips’, Voedingsmiddelentechnologie 2 (1971) 13, 13; Mc Cain speelt in op consumenten trends, Missets Distrifood 2 (1986) 14, 21.</div> | ||
| + | *<div id=9-23>[23] Unilever Historisch Archief (verder UHA), Doos HA 240, Map 1097 - Raw Materials Section, Economics & Statistics Department, "The Future Pattern of Food Consumption", E&S Report, Unilever House, October 1956.</div> | ||
| + | *<div id=9-24>[24] UHA, Doos AHK 1679, Map 038.664 - Snacks, jaren 1957-1965, ‘Visit to Colworth House 22nd April 1965', notitie van A.J.R. van de Ven aan Foods II Committee, 12 mei 1965.</div> | ||
| + | *<div id=9-25>[25] UHA, ‘Final Report on a Consumer Survey on Usage, Habits of Use and Interest in Snacks’, Market Research Department, Thomas Lipton Inc. 25 september 1963, summary.</div> | ||
| + | *<div id=9-26>[26] UHA, Doos AHK 1679, Map 038.664 - Snacks, jaren 1957-1965, memorandum over typen snackproducten van C.J. van Buuren voor Food Co-ordination II 29 januari 1965.</div> | ||
| + | *<div id=9-27>[27] UHA, Doos AHK 1679, Map 038.664 - Snacks, 1957-1965, Memorandum - ‘Betreft: Snack Food – productdevelopment - van Van Leeuwen, Van den Bergh & Jurgens Productontwikkeling’ aan J.K. Groenman, lid van het Unilever Foods II Committee, 28 juni 1965. ‘Onder de meer complexe producten worden merken verstaan als Nibbit, Chipito’s, Cornuco’s etc. Deze hebben een aandeel van ca. 34% van de snackmarkt.’</div> | ||
| + | *<div id=9-28>[28] UHA, Doos AHK 1769, Map 0256/16 - Snack Products, 1964-1968, ‘MIRIC marketing politiek bij nationale introductie', juni 1966, 3-4.</div> | ||
| + | *<div id=9-29>[29] Extrusie is een productietechniek. Plastisch materiaal als deegwaren, eiwit- en zetmeelproducten worden daarbij gekneed, gekookt en in de gewenste vorm gebracht. In 'extruders' worden de te verwerken producten bereid en daarna door kleine gaatjes of andere openingen geperst en afgesneden. Het geëxtrudeerde eindproduct dient vervolgens aan veel eisen te voldoen wat betreft kwaliteit (geur, kleur en smaak), houbaarheid, verwerking en bereiding. Geëxtrudeerde aardappelchips mogen bijvoorbeeld tijdens en na het bakken niet van vorm veranderen.</div> | ||
| + | *<div id=9-30>[30] UHA, Doos 1841, Map 038.664 - Snacks, 1966-1970, memo van G.J. van Leeuwen, Van den Berg & Jurgens, aan G. Kellam, Technology Division, Unilever Research Laboratory te Colworth House, Bedford, 9 november 1967. </div> | ||
| + | *<div id=9-31>[31] UHA, Doos AHK 2476, Map 038.664 - Snacks, brief van S. Lomas, Unox B.V., aan P. Strachan, Unilever Research Laboratory te Colworth House, 26 november 1973.</div> | ||
| + | *<div id=9-32>[32] UHA, Doos AHK 2476, Map 038.664 - Snacks, ‘Project - Earl. Outline Plan’, 25 juli 1978, 1.</div> | ||
| + | *<div id=9-33>[33] UHA, Doos AHK 2418, Map 10256/16, ‘Review of Calvé Borrelnootjes Snacks’, Calvé Mais/Foods Marketing Division, oktober 1974, 1.</div> | ||
| + | *<div id=9-34>[34] UHA, Doos AHK 2418, Map 10256/16, ‘Review of Calvé Borrelnootjes Snacks’, Calvé Mais/Foods Marketing Division, oktober 1974; UHA, Doos AHK 2418, Map 10256/16, brief van B.H. Arnstedt, Unilever Marketing te Rotterdam, aan Food & Drink Coordination, 14 november 1974.</div> | ||
| + | *<div id=9-35>[35] Marktonderzoek in de jaren zeventig had uitgewezen dat Nederlandse consumenten noten en pinda’s als onmisbare basiszoutjes beschouwden die pasten bij elke gelegenheid en allerlei ‘gebruiksmomenten’, van ‘zomaar tussendoor’, ‘bij de borrel of bij de t.v. in huiselijke kring' en 'voor een uitgebreide, aangeklede borrel of een avond met vrienden'; UHA, Calvé info-flyer voor detaillisten, 1975.</div> | ||
| + | *<div id=9-36>[36] UHA, Doos AHK 2418, Map 10256/16, brief van J.G. Eelkman Rooda, Calvé - De Betuwe, aan E.J.Verloop, Food & Drinks Co-ordination Rotterdam, 29 juni 1976.</div> | ||
| + | *<div id=9-37>[37] UHA, Doos AHK 2476, Map 038.664 - Snacks, Memorandum ‘Acceptatie-onderzoek Rempejeh t.b.v. Calvé-de Betuwe - Capital expenditure proposal', 4 juni 1976. </div> | ||
| + | *<div id=9-38>[38] UHA, Doos AHK 2418, Map 10256/16, ‘Multi-textured crispy coctail snacks (Calve – De Betuwe B.V.)', september 1977, 3.</div> | ||
| + | *<div id=9-39>[39] UHA, Doos AHK 2418, Map 256/16, ‘Multitextured snacks. Presentatie aan de Sundry Foods and Drinks Coordinatie op 26-6-1978', 1. </div> | ||
| + | *<div id=9-40>[40] UHA, Doos AHK 2418, Map 256/16, ‘Multitextured snacks. Presentatie aan de Sundry Foods and Drinks Coordinatie op 26-6-1978', pagina 5 t/m 9, bijlage 1,2 en 3.</div> | ||
| + | *<div id=9-41>[41] ‘Snacks in Europa: aardappelchips blijven heersen’, Voedingsmiddelentechnologie (1989) 13, 9.</div> | ||
| + | *<div id=9-42>[42] Deze studiegroep dankte haar naam aan de nieuwe productgroep ‘wholesome snacks’ van het Unilever-bedrijf Thomas J. Lipton, waarin na een reorganisatie alle Lipton-snackproducten waren ondergebracht. De studiegroep bestond uit vertegenwoordigers van driedrie Unilever FDC (Food and Drinks Coordination)-bedrijven: Batchelors Foods (Groot Brittanië), Calvé-De Betuwe (Nederland) en Van den Bergh (Italië); UHA, Reports 880, 'Wholesome Snacks Working Group Report', 1985.</div> | ||
| + | *<div id=9-43>[43] UHA, Reports 880, ‘Wholesome Snack Working Group Report. IV - A Wholesome Snack’, 1985.</div> | ||
| + | *<div id=9-44>[44] UHA, Reports 880, ‘Wholesome Snack Working Group Report. V - The Competitive Environment for Snacks', 1985.</div> | ||
| + | *<div id=9-45>[45] Proteïnen zijn eiwitten. Bij PPP gaat het om producten van plantaardig eiwit. In de tekst zal telkens worden gesproken van proteïnen en PPP zoals Unilever dat ook deed.</div> | ||
| + | *<div id=9-46>[46] UHA, ‘Minutes of Working Group Meeting with F&DC Marketing Members 22 januari 1985’, 2.</div> | ||
| + | *<div id=9-47>[47] UHA, Doos HA 240, Map 1098-6088 - Protein food 1955, Memo ‘Hamburger’ met Appendices I, II en III, 24 februari 1954; UHA, Doos HA 240, Map 1098-6088 - Protein food 1955, ‘Protein food. Memorandum for the Special Committee’, 5th March 1954.</div> | ||
| + | *<div id=9-48>[48] UHA, Doos HA 240, Map 1098-6088 - Protein Food 1955, Minutes of meeting of the special Commitee held at the Unilever House, London, on the 27th April 1955, with Research Division', 1. </div> | ||
| + | *<div id=9-49>[49] UHA, Doos HA 240, Map 1098-6088 - Protein foods 1955, ‘Memorandum Hamburger’, 24 februari 1954: 1-3.</div> | ||
| + | *<div id=9-50>[50] R.E. Gentry en E.M. Connolly, Fabricated Foods (Stanford 1969) Stanford Research Institute Long Range Planning Service.</div> | ||
| + | *<div id=9-51>[51] UHA, Doos AHK 1940, Map 0256/16 - Snackproducts 1969-1972, B.R.W. Pinsent, ‘Strategy for exploiting the potential market for vegetable protein products’, research report Colworth/Welwyn (P CW 70 1247 - project no. 1290/9), 22 april 1970.</div> | ||
| + | *<div id=9-52>[52] Gentry en Connolly, Fabricated foods, geciteerd in UHA, Doos AHK 1940, Map 0256/16 – Snackproducts 1969-1972, B.R.W. Pinsent, ‘Areas for vegetable protein research’, research report Colworth/Welwyn, May 1969 and revised in April 1970, 22.</div> | ||
| + | *<div id=9-53>[53] Lex Veldhoen en Jan van den Ende, Technische mislukkingen (Rotterdam 1995) 61-65; H. Baudet, Een vertrouwde wereld. 100 jaar innovatie in Nederland (Amsterdam 1968).</div> | ||
| + | *<div id=9-54>[54] UHA, Doos AHK 1940, Map 0256/16 - Snackproducts 1969-1972, ‘Betreft: Protein based Snacks’ memorandum van Ir. C.P. Huysmans aan Drs. J.P. Erbe, 27 mei 1970.</div> | ||
| + | *<div id=9-55>[55] UHA, Doos AHK 1940, Map 0256/16 - Snackproducts 1969-1972, ‘Betreft: Protein based Snacks’ memorandum van Ir. C.P. Huysmans aan Drs. J.P. Erbe, 27 mei 1970; UHA, Doos AHK 1940, Map 0256/16 - Snackproducts 1969-1972, ‘Betreft: Ralston-Purina’ memorandum van J.P. Elbe aan Mr. C.T.C. Heyning, 9 juni 1970.</div> | ||
| + | *<div id=9-56>[56] UHA, Doos AHK 2418, Map 0256/16 - Snackproducts 1969-1972, J.B.H. Carter, Muesli-Bar project coordinator, ‘The Muesli Bar concept - combining palatability with nutritional features in a dry, ready to eat, snack bar. Final report on project no. CW 26250’, Research Report Unilever Research ColworthlWelwyn, 20 juni 1975.</div> | ||
| + | *<div id=9-57>[57] Gordon F. Bloom, Problems in marketing new textured protein products (Cambridge 1974) Sloan School of Management, MIT-Industrial Liason Program, 2, 3, 5, 10, 11 en 14.</div> | ||
| + | *<div id=9-58>[58] K. van Dijk, Industrieel Marketing en management Adviesbureau (IMA), ‘Procedure voor productontwikkeling', Voedingsmiddelentechnologie 3 (1972) 34/35, 179-180.</div> | ||
| + | *<div id=9-59>[59] Deze opvatting kwam onder andere tot uitdrukking in reclame. Zo liet Smiths zijn chips ‘vlot en jeugdig' aanprijzen door de onder jongeren populaire radiozender Veronica.</div> | ||
| + | *<div id=9-60>[60] UHA, Doos HA 240, Map 1098-6088 - Protein foods 1955, ‘Memo Hamburger’, 24 februari 1954, Appendix III - ‘The introduction of protein foods to the U.K. market. An appreciation of the problem by a marketing company’, 16 september 1953, 2.</div> | ||
| + | *<div id=9-61>[61] F.H. Offerhaus en H.Th. de Hilster, ‘De productontwikkeling procedure bij Calvé-De Betuwe NV’, Voedingsmiddelentechnologie 3 (1972) 34/35, 181-182.</div> | ||
| + | *<div id=9-62>[62] UHA, Doos AHK 2634, Map 0256/16 - Snack products, The Economic Intelligence Unit (EIU), ‘Dry and savoury snacks. European Food Survey no.1-Netherlands', 1971.</div> | ||
| + | *<div id=9-63>[63] UHA, Doos AHK 2418, Map 10256/16, ‘Review of Calvé Borrelnootjes Snacks’, Calvé Mais/foods Marketing Division, oktober 1974, 2.</div> | ||
| + | *<div id=9-64>[64] UHA, Doos AHK 2418, Map 10256/16, W.L.Th.A. v.d. Mee en B. Tiel, ‘Calvé Snackpolicy’, augustus 1975, 2.</div> | ||
| + | *<div id=9-65>[65] UHA, Doos AHK 2418, Map 10256/16, Calvé-De Betuwe B.V., ‘Multi-textured crispy cocktail snacks', september 1977.</div> | ||
| + | *<div id=9-66>[66] ‘Brunch mikt op andere gebruiksmomenten’, Melkeiwit Magazine (1984) 4, 1-3.</div> | ||