Voeding in de 19e eeuw
Van Techniek in Nederland
| Regel 16: | Regel 16: | ||
Het getoonde aanbod lag echter buiten het bereik van de meeste Nederlanders. Aan het begin van de twintigste eeuw heerste in Nederland weliswaar geen nijpende voedselschaarste meer, maar daarmee was ook alles gezegd. Een of twee generaties eerder was [[begrippenlijst#Schraalhans| | Het getoonde aanbod lag echter buiten het bereik van de meeste Nederlanders. Aan het begin van de twintigste eeuw heerste in Nederland weliswaar geen nijpende voedselschaarste meer, maar daarmee was ook alles gezegd. Een of twee generaties eerder was [[begrippenlijst#Schraalhans| | ||
schraalhans]] nog met regelmaat keukenmeester geweest, met als dieptepunt de "zwarte jaren" in de tweede helft van de jaren veertig (1845-1849).[[Noten TIN20-3-H1#1-4|<sup>[4]</sup>]] In deze periode leden delen van de bevolking honger door de mislukte aardappeloogst en heersten epidemische ziekten; in 1847 stierven meer mensen dan er werden geboren.[[Noten TIN20-3-H1#1-5|<sup>[5]</sup>]] | schraalhans]] nog met regelmaat keukenmeester geweest, met als dieptepunt de "zwarte jaren" in de tweede helft van de jaren veertig (1845-1849).[[Noten TIN20-3-H1#1-4|<sup>[4]</sup>]] In deze periode leden delen van de bevolking honger door de mislukte aardappeloogst en heersten epidemische ziekten; in 1847 stierven meer mensen dan er werden geboren.[[Noten TIN20-3-H1#1-5|<sup>[5]</sup>]] | ||
| − | In het preïndustriële tijdvak kwamen de periodiek terugkerende ernstige schaarste en honger hier te lande minder vaak voor dan elders in Europa, maar met name in de negentiende eeuw was de voedselsituatie in Nederland problematisch. Tijdens de hongercrises van de achttiende en de eerste helft van de negentiende eeuw waren aardappelen dikwijls levensreddend basisvoedsel voor het volk. De economische groei van na 1870 veranderde dit. De dagelijkse maaltijd was in 1890 [[Voedingswaarde en kwaliteit van voedsel|''' | + | In het preïndustriële tijdvak kwamen de periodiek terugkerende ernstige schaarste en honger hier te lande minder vaak voor dan elders in Europa, maar met name in de negentiende eeuw was de voedselsituatie in Nederland problematisch. Tijdens de hongercrises van de achttiende en de eerste helft van de negentiende eeuw waren aardappelen dikwijls levensreddend basisvoedsel voor het volk. De economische groei van na 1870 veranderde dit. De dagelijkse maaltijd was in 1890 kwantitatief en [[Voedingswaarde en kwaliteit van voedsel|'''kwalitatief''']] beter samengesteld dan in 1840, maar van veel variatie of luxe was geen sprake. Ook rond 1900 was een groot deel van de bevolking afhankelijk van aardappelen voor het dagelijks maal, terwijl rogge en tarwe, in tegenstelling tot boekweit, een belangrijker plaats waren gaan innemen in het menu.(zie grafiek 1.1)[[Noten TIN20-3-H1#1-6|<sup>[6]</sup>]] Aardappelen en brood of pap bleven voorlopig dus het voornaamste volksvoedsel. De groepen met de laagste inkomsten aten het meest eenzijdig. Het op de tentoonstelling gepresenteerde [[begrippenlijst#Assortiment|assortiment]] gaf een geheel andere indruk; het toonde vooral de keuzemogelijkheden voor de [[begrippenlijst#Gefortuneerd| |
gefortuneerde]] stadsbewoners. | gefortuneerde]] stadsbewoners. | ||