De Arendploeg

Vergelijkbare berichten over experimenten met de Arendploeg komen uit Zeeland en Friesland. Vooral in de kustprovincies ging de verspreiding in de jaren vijftig en zestig erg snel. Volgens de importeur van landbouwmachines Jb. Boeke had in 1860 in bijna geheel Friesland <de ouderwetsche Friesche radploeg, die paarden- en menschenbeul> plaats gemaakt voor <den bevalligen en doelmatigen arendploeg>.(54)Vermoedelijk is dit bericht te optimistisch, omdat uit berichten van andere delen van de kustprovincies blijkt dat de opmars van de arendploeg langzamer ging. In 1865 meldt het landbouwverslag dat in Hunsingo <de Arendploeg in vele gemeente den ouden groningschen ploeg geheel verdrongen (heeft), en begint dit ook in het Westerkwartier, onder Groote Gast, te doen>.(55)Daarentegen is in 1868 in het Oldambt de Groninger voetploeg nog algemeen in zwang.(56)In het noorden van Fivelgo _ <in de beste bouwstreken op de klei- en zavelgronden> _ was het gebruik van de Arendploeg in 1868 algemeen, in het zuidelijk gedeelte was de traditionele voetploeg, in sommige gevallen <eenigszins gewijzigd naar den arendploeg>, nog algemeen in gebruikt.(57)

Vergelijkbare berichten over experimenten met de Arendploeg komen uit Zeeland en Friesland. Vooral in de kustprovincies ging de verspreiding in de jaren vijftig en zestig erg snel. Volgens de importeur van landbouwmachines Jb. Boeke had in 1860 in bijna geheel Friesland <de ouderwetsche Friesche radploeg, die paarden- en menschenbeul> plaats gemaakt voor <den bevalligen en doelmatigen arendploeg>.(54)Vermoedelijk is dit bericht te optimistisch, omdat uit berichten van andere delen van de kustprovincies blijkt dat de opmars van de arendploeg langzamer ging. In 1865 meldt het landbouwverslag dat in Hunsingo <de Arendploeg in vele gemeente den ouden groningschen ploeg geheel verdrongen (heeft), en begint dit ook in het Westerkwartier, onder Groote Gast, te doen>.(55)Daarentegen is in 1868 in het Oldambt de Groninger voetploeg nog algemeen in zwang.(56)In het noorden van Fivelgo _ <in de beste bouwstreken op de klei- en zavelgronden> _ was het gebruik van de Arendploeg in 1868 algemeen, in het zuidelijk gedeelte was de traditionele voetploeg, in sommige gevallen <eenigszins gewijzigd naar den arendploeg>, nog algemeen in gebruikt.(57)

Berichten over aanpassingen in de Arendploeg komen vaker voor: ook op de Zeeuwse klei werden <eenigszins gewijzigde arendsploegen> gebruikt.(58)

Berichten over aanpassingen in de Arendploeg komen vaker voor: ook op de Zeeuwse klei werden <eenigszins gewijzigde arendsploegen> gebruikt.(58)

In de landbouwverslagen ontbreken de verhalen over de verspreiding van de nieuwe ploeg in de zandprovincies, wat er vrijwel zeker op wijst dat de ploeg daar geen groot succes was. Op grond van het rapport van de Staatscommissie voor de Landbouw van 1886 kwam Van der Poel tot dezelfde conclusie: op de zandgronden gebruikte men over het algemeen nog de traditionele ploegsoorten, terwijl men op de klei vrijwel overal was overgegaan op verschillende typen van de Arendploeg of andere geïmporteerde ploegen (o.a. de Hohenheimer ploeg en de ploegen van Eckert en Sack).(61)

In de landbouwverslagen ontbreken de verhalen over de verspreiding van de nieuwe ploeg in de zandprovincies, wat er vrijwel zeker op wijst dat de ploeg daar geen groot succes was. Op grond van het rapport van de Staatscommissie voor de Landbouw van 1886 kwam Van der Poel tot dezelfde conclusie: op de zandgronden gebruikte men over het algemeen nog de traditionele ploegsoorten, terwijl men op de klei vrijwel overal was overgegaan op verschillende typen van de Arendploeg of andere geïmporteerde ploegen (o.a. de Hohenheimer ploeg en de ploegen van Eckert en Sack).(61)

Het succes van de Arendploeg in de Nederlandse kleiprovincies moet aan een aantal factoren toegeschreven worden. Om te beginnen lijkt het erop dat op het terrein van de techniek van de ploeg de Nederlandse landbouw zich tot 1850 in een technologisch isolement bevond. De uitwisseling van ploegen met het buitenland vond vrijwel niet plaats, er bestond nog geen levendige handel in landbouwmachines en pas na 1850, wakker geschud door het succes van de Arendploeg, gingen de Maatschappijen van Landbouw zich voor de ploeg interesseren. Tegelijkertijd kwam na 1850 de commerciële invoer van landbouwmachines van de grond. Door het isolement tot 1850, gingen technologische ontwikkelingen in het ontwerp van de ploeg aan Nederland voorbij; de traditionele ploegen veranderden in de jaren voor 1850 slechts uiterst langzaam.

Het succes van de Arendploeg in de Nederlandse kleiprovincies moet aan een aantal factoren toegeschreven worden. Om te beginnen lijkt het erop dat op het terrein van de techniek van de ploeg de Nederlandse landbouw zich tot 1850 in een technologisch isolement bevond. De uitwisseling van ploegen met het buitenland vond vrijwel niet plaats, er bestond nog geen levendige handel in landbouwmachines en pas na 1850, wakker geschud door het succes van de Arendploeg, gingen de Maatschappijen van Landbouw zich voor de ploeg interesseren. Tegelijkertijd kwam na 1850 de commerciële invoer van landbouwmachines van de grond. Door het isolement tot 1850, gingen technologische ontwikkelingen in het ontwerp van de ploeg aan Nederland voorbij; de traditionele ploegen veranderden in de jaren voor 1850 slechts uiterst langzaam.