Waarom was Nederland pioniersland
Van Techniek in Nederland
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | Voor een analyse van de omstandigheden waarin de margarine industrie in Nederland heeft kunnen ontstaan is het belangrijk het typisch Nederlandse van de ontwikkeling, vooral in de pioniersfase, in ogenschouw te nemen. Wat het meeste opvalt is de continuïteit van de [[Zuivel in Zuid Nederland|'''Brabantse boterhandel | + | Voor een analyse van de omstandigheden waarin de margarine industrie in Nederland heeft kunnen ontstaan is het belangrijk het typisch Nederlandse van de ontwikkeling, vooral in de pioniersfase, in ogenschouw te nemen. Wat het meeste opvalt is de continuïteit van de [[Zuivel in Zuid Nederland|'''Brabantse boterhandel''']] en de margarine industrie. Een groot aantal van de pionier fabrikanten, waaronder de belangrijksten, Jurgens en Van den Bergh, was in hun vorige bestaan boterhandelaar geweest. |
| − | + | ||
| − | + | ||
'''Traditie van mengen en aanlengen''' | '''Traditie van mengen en aanlengen''' | ||
| − | + | De behoefte om de handel uit te breiden door een surrogaatproduct te fabriceren werd groter rond 1870 omdat het steeds moeilijker bleek te zijn aan de grote vraag van de Britse markt te voldoen. Dat Nederlandse handelaren weinig moeite hadden over te schakelen van de handel in het natuurproduct boter naar het fabrieksproduct [[botervervalsing|'''kunstboter''']], hangt samen met een andere [[Zuivel in Zuid Nederland|'''Noordbrabantse traditie''']]. Dat was de gewoonte botersoorten van verschillende kwaliteit te mengen en zelfs het aanlengen van boter met wezensvreemde stoffen. | |
| − | De behoefte om de handel uit te breiden door een surrogaatproduct te fabriceren werd groter rond 1870 omdat het steeds moeilijker bleek te zijn aan de grote vraag van de Britse markt te voldoen. Dat Nederlandse handelaren weinig moeite hadden over te schakelen van de handel in het natuurproduct boter naar het fabrieksproduct [[botervervalsing|'''kunstboter''']], hangt samen met een andere [[Zuivel in Zuid Nederland|'''Noordbrabantse traditie''']]. Dat was de gewoonte botersoorten van verschillende kwaliteit te mengen en zelfs het aanlengen van boter met wezensvreemde stoffen.[[Afbeelding:Ddrecht_Albers_margarinefabriek_1890.jpg|thumb|left|350px|Reclameaffiche margarinefabriek]] | + | [[Afbeelding:Ddrecht_Albers_margarinefabriek_1890.jpg|thumb|left|350px|Reclameaffiche margarinefabriek]] |
| − | + | ||
'''Ondernemersinitiatief''' | '''Ondernemersinitiatief''' | ||
| − | |||
Bij de start van de industrie speelde het [[De pioniers van de margarineindustrie|'''ondernemersinitiatief''']] ook een grote rol. Jurgens was erin geslaagd de uitvinding van [[De uitvinding van een nieuwe voedingsvet|'''Mège Mouriès''']] naar Nederland te halen en deze hier te exploiteren. Al snel volgde een aantal ondernemers Jurgens' voorbeeld, daarbij profiterend van een andere typisch Nederlandse omstandigheid: het land kende geen [[begrippenlijst#Octrooi|octrooiwet]]. Daarom konden fabrikanten, zonder het risico te lopen juridisch vervolgd te worden, uitvindingen van derden exploiteren. Gezien de relatief eenvoudige fabricagemethode was het tamelijk eenvoudig om met de productie te beginnen. | Bij de start van de industrie speelde het [[De pioniers van de margarineindustrie|'''ondernemersinitiatief''']] ook een grote rol. Jurgens was erin geslaagd de uitvinding van [[De uitvinding van een nieuwe voedingsvet|'''Mège Mouriès''']] naar Nederland te halen en deze hier te exploiteren. Al snel volgde een aantal ondernemers Jurgens' voorbeeld, daarbij profiterend van een andere typisch Nederlandse omstandigheid: het land kende geen [[begrippenlijst#Octrooi|octrooiwet]]. Daarom konden fabrikanten, zonder het risico te lopen juridisch vervolgd te worden, uitvindingen van derden exploiteren. Gezien de relatief eenvoudige fabricagemethode was het tamelijk eenvoudig om met de productie te beginnen. | ||
| − | |||
'''Kennis afzetmarkt''' | '''Kennis afzetmarkt''' | ||
| − | |||
De Nederlandse fabrikanten waren bovendien heel goed op de hoogte van de [[De Nederlandse boterhandel|'''afzetmogelijkheden''']] van hun product. De markt was al ontsloten door de handel in boter en via dezelfde handelskanalen kon de kunstboter zijn weg vinden naar de Engelse consument. Voor de acceptatie van het nieuwe product kon het ook geen kwaad dat kunstboter met echte boter geassocieerd werd. De Engelse consumenten lijken niet erg kritisch geweest te zijn en het nieuwe product werd in Engeland vrij snel geaccepteerd. | De Nederlandse fabrikanten waren bovendien heel goed op de hoogte van de [[De Nederlandse boterhandel|'''afzetmogelijkheden''']] van hun product. De markt was al ontsloten door de handel in boter en via dezelfde handelskanalen kon de kunstboter zijn weg vinden naar de Engelse consument. Voor de acceptatie van het nieuwe product kon het ook geen kwaad dat kunstboter met echte boter geassocieerd werd. De Engelse consumenten lijken niet erg kritisch geweest te zijn en het nieuwe product werd in Engeland vrij snel geaccepteerd. | ||
| − | |||
'''Leveranciersnetwerk''' | '''Leveranciersnetwerk''' | ||
| − | |||
Een belangrijke voorwaarde voor succes in de kunstboterbranche was de beschikbaarheid van de belangrijkste grondstof, de [[Het fabricageproces van oleomargarine|'''oleomargarine''']] . Jurgens wist zijn voorsprong op de concurrentie enige tijd vol te houden door het opzetten van een eigen netwerk van leveranciers in heel Europa. Fabrikanten buiten de Jurgens kring hadden moeite in hun oleo voorraad te voorzien; ook Van den Bergh had de eerste jaren een achterstand op Jurgens als gevolg van de ontoegankelijkheid van de oleomargarine. | Een belangrijke voorwaarde voor succes in de kunstboterbranche was de beschikbaarheid van de belangrijkste grondstof, de [[Het fabricageproces van oleomargarine|'''oleomargarine''']] . Jurgens wist zijn voorsprong op de concurrentie enige tijd vol te houden door het opzetten van een eigen netwerk van leveranciers in heel Europa. Fabrikanten buiten de Jurgens kring hadden moeite in hun oleo voorraad te voorzien; ook Van den Bergh had de eerste jaren een achterstand op Jurgens als gevolg van de ontoegankelijkheid van de oleomargarine. | ||
Maar na de pioniersfase, vanaf omstreeks 1878, zou de situatie helemaal veranderen en bleek het Jurgens netwerk snel zijn waarde te verliezen. Grote hoeveelheden oleomargarine bereikten de [[Transportrevolutie in de tweede helft van de 19-e eeuw|'''Rotterdamse haven''']] en waren voor iedereen te koop. Hierdoor verviel de exclusiviteit van Jurgens c.s. op de grondstoffenmarkt en verdween een belangrijke belemmering voor de verdere [[begrippenlijst#Diffusie|diffusie]] van de margarine. | Maar na de pioniersfase, vanaf omstreeks 1878, zou de situatie helemaal veranderen en bleek het Jurgens netwerk snel zijn waarde te verliezen. Grote hoeveelheden oleomargarine bereikten de [[Transportrevolutie in de tweede helft van de 19-e eeuw|'''Rotterdamse haven''']] en waren voor iedereen te koop. Hierdoor verviel de exclusiviteit van Jurgens c.s. op de grondstoffenmarkt en verdween een belangrijke belemmering voor de verdere [[begrippenlijst#Diffusie|diffusie]] van de margarine. | ||