Suikerraffinaderij en bietsuikerindustrie
Van Techniek in Nederland
| Regel 2: | Regel 2: | ||
| − | De ontwikkeling van de [[begrippenlijst# | + | De ontwikkeling van de [[begrippenlijst#Raffinaderij|suikerraffinaderijen]] en de bietsuikerindustrie was nauw verweven met koloniale rietsuikerbelangen, Europese landbouw, en uiteindelijk, met staatsfinanciën. Ingewikkelde [[begrippenlijst#Accijns|accijnsstelsels]] en de internationale discussie over hun effecten waren symptomatisch voor de tegenstrijdige belangen die moesten worden afgewogen. |
| − | In Nederland heeft de suikeraccijns een extra betekenis voor de schatkist gekregen toen begin jaren vijftig een aantal belastingen op eerste levensbehoeften werd afgeschaft: op het gemaal, op vlees en op steenkool. De overheid was sindsdien zeker niet van plan om binnenlandse bietsuikerfabricage af te schrikken door erg strenge bepalingen, die de industrie geen vrijheid en winstmogelijkheid lieten. [[Afbeelding:TIN19_blz250.jpg|thumb|left|400px|Bieten, met de hand gerooid en van loof en kop ontdaan, worden naar een loswal of direkt naar een fabriek gebracht]] | + | In Nederland heeft de [[Suikeraccijns|'''suikeraccijns''']] een extra betekenis voor de schatkist gekregen toen begin jaren vijftig een aantal belastingen op eerste levensbehoeften werd afgeschaft: op het gemaal, op vlees en op steenkool. De overheid was sindsdien zeker niet van plan om binnenlandse bietsuikerfabricage af te schrikken door erg strenge bepalingen, die de industrie geen vrijheid en winstmogelijkheid lieten. [[Afbeelding:TIN19_blz250.jpg|thumb|left|400px|Bieten, met de hand gerooid en van loof en kop ontdaan, worden naar een loswal of direkt naar een fabriek gebracht]] |
Van de [[begrippenlijst#Nederlandsche Handel-Maatschappij|Nederlandsche Handel-Maatschappij]] is hoogstens een bescheiden stimulans uitgegaan om in Nederland het raffinagebedrijf te moderniseren. De meeste raffinadeurs die op nieuwe werkwijzen overgingen, deden dat op eigen initiatief en met eigen middelen. Evenmin is door de nhm als vertegenwoordigster van de rietsuikerindustrie serieus gepoogd om de bietenteelt en -verwerking hier te dwarsbomen. Met enige retoriek werd van verschillende kanten - ook door Nederlandse landbouwkundigen - gesteld dat bietsuiker een 'kunstproduct' of surrogaat was, dat indruiste tegen de 'natuurlijke ordening'. Wat in de tropen spontaan en in overvloed aanwezig was, moest men niet in Europa via [[begrippenlijst#Gewasveredeling|gewasveredeling]], aangepaste landbouw en accijnsbevoordeling willen namaken. Alleen de rusteloze raffinadeurs De Bruyn trokken zich van deze opmerkingen weinig aan en verlieten hun Nederlandsche Suikerraffinaderij voor een geheel nieuwe industriële onderneming. | Van de [[begrippenlijst#Nederlandsche Handel-Maatschappij|Nederlandsche Handel-Maatschappij]] is hoogstens een bescheiden stimulans uitgegaan om in Nederland het raffinagebedrijf te moderniseren. De meeste raffinadeurs die op nieuwe werkwijzen overgingen, deden dat op eigen initiatief en met eigen middelen. Evenmin is door de nhm als vertegenwoordigster van de rietsuikerindustrie serieus gepoogd om de bietenteelt en -verwerking hier te dwarsbomen. Met enige retoriek werd van verschillende kanten - ook door Nederlandse landbouwkundigen - gesteld dat bietsuiker een 'kunstproduct' of surrogaat was, dat indruiste tegen de 'natuurlijke ordening'. Wat in de tropen spontaan en in overvloed aanwezig was, moest men niet in Europa via [[begrippenlijst#Gewasveredeling|gewasveredeling]], aangepaste landbouw en accijnsbevoordeling willen namaken. Alleen de rusteloze raffinadeurs De Bruyn trokken zich van deze opmerkingen weinig aan en verlieten hun Nederlandsche Suikerraffinaderij voor een geheel nieuwe industriële onderneming. | ||