Ontwikkelingen in Denemarken
Van Techniek in Nederland
| Regel 8: | Regel 8: | ||
'''Staatkundige en sociale veranderingen''' | '''Staatkundige en sociale veranderingen''' | ||
| − | In Denemarken had zich sinds ongeveer 1840 een aantal staatkundige veranderingen voorgedaan die een grote weerslag hadden op de Deense landbouw in het algemeen. Tot die tijd was het staatsbestel er autocratisch gebleven en de landbouw kende er nog veel [[begrippenlijst#Feodaal|feodale]] resten, zoals machtige en onaantastbare grootgrondbezitters die hun uitgestrekte landgoederen lieten bewerken via een stelsel van verplichte herendiensten en pacht voor het leven. In de jaren '40 kwam daar echter verandering in. Er was een brede emancipatiebeweging ontstaan, waar ook grootgrondbezitters aan deelnamen, die vooral de plattelandsbevolking volgens Verlichtingsidealen verder wilde leiden naar zelfbewustzijn, zelfstandigheid. | + | In Denemarken had zich sinds ongeveer 1840 een aantal staatkundige veranderingen voorgedaan die een grote weerslag hadden op de Deense landbouw in het algemeen. Tot die tijd was het staatsbestel er [[Begrippenlijst#Autocraat|autocratisch]] gebleven en de landbouw kende er nog veel [[begrippenlijst#Feodaal|feodale]] resten, zoals machtige en onaantastbare grootgrondbezitters die hun uitgestrekte landgoederen lieten bewerken via een stelsel van verplichte herendiensten en pacht voor het leven. In de jaren '40 kwam daar echter verandering in. Er was een brede emancipatiebeweging ontstaan, waar ook grootgrondbezitters aan deelnamen, die vooral de plattelandsbevolking volgens Verlichtingsidealen verder wilde leiden naar zelfbewustzijn, zelfstandigheid. |
Kennis werd als basis van vrijheid beschouwd en ook bij kleine boeren ontstond een drang naar onderwijs en kennis. Het Deense lager onderwijs ten plattelande was al sinds het begin van de negentiende eeuw verplicht, maar nu werd er ook een nieuw vervolgonderwijs gecreëerd in de vorm van tientallen plaatselijke Volkshogescholen. | Kennis werd als basis van vrijheid beschouwd en ook bij kleine boeren ontstond een drang naar onderwijs en kennis. Het Deense lager onderwijs ten plattelande was al sinds het begin van de negentiende eeuw verplicht, maar nu werd er ook een nieuw vervolgonderwijs gecreëerd in de vorm van tientallen plaatselijke Volkshogescholen. | ||
| − | Met de grondwet van 1849 kregen de grote veranderingen verder gestalte. De verhouding tussen pachters en landeigenaren werd door een reeks van nieuwe wetten grondig herzien. De pacht voor het leven werd afgeschaft en langzamerhand, in de loop van de jaren '50, ontstond een nieuwe groep boeren. Deze 'proprietaerer' hadden bedrijven die voor een deel uit eigen land bestonden en voor een deel uit land dat op gunstige voorwaarden werd gepacht. Zo vormden zij een tussenlaag tussen de oorspronkelijke, machtige grondheren en de heel kleine pachtboeren. | + | Met de grondwet van 1849 kregen de grote veranderingen verder gestalte. De verhouding tussen pachters en landeigenaren werd door een reeks van nieuwe wetten grondig herzien. De pacht voor het leven werd afgeschaft en langzamerhand, in de loop van de jaren '50, ontstond een nieuwe groep boeren. Deze [[Begrippenlijst#Proprietaerer|'proprietaerer']] hadden bedrijven die voor een deel uit eigen land bestonden en voor een deel uit land dat op gunstige voorwaarden werd gepacht. Zo vormden zij een tussenlaag tussen de oorspronkelijke, machtige grondheren en de heel kleine pachtboeren. |
| Regel 27: | Regel 27: | ||
[[Afbeelding:Tabel_4,3.jpg|thumb|330px|left|]] | [[Afbeelding:Tabel_4,3.jpg|thumb|330px|left|]] | ||
| − | De ontwikkelingen werden mede gedragen door enkele grootgrondbezitters die, ook nadat hun macht grondwettelijk sterk was ingeperkt, hun landgoederen en kapitaal als proefterreinen gebruikten voor het algemeen belang. Een markant voorbeeld[[Noten H2#2-15|<sup>[15]</sup>]] | + | De ontwikkelingen werden mede gedragen door enkele grootgrondbezitters die, ook nadat hun macht grondwettelijk sterk was ingeperkt, hun landgoederen en kapitaal als proefterreinen gebruikten voor het algemeen belang. Een markant voorbeeld [[Noten H2#2-15|<sup>[15]</sup>]] |
is Eduard Tesdorpf (1817-1889). Tesdorpf werkte op allerlei manieren aan de optimalisering van de landbouw op zijn op den duur ruim 3.000 ha grote bezittingen: drainage, kunstmest, [[Begrippenlijst#Vruchtwisselingstelsels|vruchtwissel]], stoomwerktuigen, krachtvoer voor zijn melkvee. Als president van de Koninklijke Landbouwvereniging (1860-1888) zette hij een advies- en onderzoeksafdeling van die vereniging op, waarbij hij speciaal voor zuivelaangelegenheden de hulp inriep van T.R. Segelcke die zich in korte tijd zou ontwikkelen als een internationale autoriteit op dit gebied. | is Eduard Tesdorpf (1817-1889). Tesdorpf werkte op allerlei manieren aan de optimalisering van de landbouw op zijn op den duur ruim 3.000 ha grote bezittingen: drainage, kunstmest, [[Begrippenlijst#Vruchtwisselingstelsels|vruchtwissel]], stoomwerktuigen, krachtvoer voor zijn melkvee. Als president van de Koninklijke Landbouwvereniging (1860-1888) zette hij een advies- en onderzoeksafdeling van die vereniging op, waarbij hij speciaal voor zuivelaangelegenheden de hulp inriep van T.R. Segelcke die zich in korte tijd zou ontwikkelen als een internationale autoriteit op dit gebied. | ||