Consumptie ijs
Van Techniek in Nederland
| Regel 18: | Regel 18: | ||
De eerste aanzetten tot schaalvergroting vonden plaats tijdens de Eerste Wereldoorlog, toen veel voor ijs benodigde ingrediënten op rantsoen waren, de prijzen daalden en concurrentie juist toenam. In diverse steden verenigden ijsbereidende banketbakkers zich daarom in ijscompagnieën om gezamenlijk grondstoffen in te kopen en de productie op één plek te concentreren. Deze samenwerkingsverbanden gingen soms ook over op het gebruik van mechanische koelapparatuur. De in 1916 opgerichte Utrechtse IJscompagnie der Verenigde Banketbakkers van Utrecht en omstreken ‘De IJsbeer’ was de eerste. In de volksmond heette de ijsverkoper al snel de ‘ijscoman’, waar je een ijsco kon kopen, een afkorting van ijscompagnie. | De eerste aanzetten tot schaalvergroting vonden plaats tijdens de Eerste Wereldoorlog, toen veel voor ijs benodigde ingrediënten op rantsoen waren, de prijzen daalden en concurrentie juist toenam. In diverse steden verenigden ijsbereidende banketbakkers zich daarom in ijscompagnieën om gezamenlijk grondstoffen in te kopen en de productie op één plek te concentreren. Deze samenwerkingsverbanden gingen soms ook over op het gebruik van mechanische koelapparatuur. De in 1916 opgerichte Utrechtse IJscompagnie der Verenigde Banketbakkers van Utrecht en omstreken ‘De IJsbeer’ was de eerste. In de volksmond heette de ijsverkoper al snel de ‘ijscoman’, waar je een ijsco kon kopen, een afkorting van ijscompagnie. | ||
| − | Met de toename van het aantal ijsmakers en ijsverkopers achtte de overheid voorschriften op het gebied van de hygiënische ijsbereiding en de ijssamenstelling noodzakelijk. Vanuit hygiënisch oogpunt was de ambachtelijke consumptie niet optimaal. De Keuringsdiensten van Waren hielden daarom de bereiding van consumptie-ijs nauwlettend in de gaten. Het [[Warenwet en vleeskeuringswet|'''Consumptie-ijsbesluit van 1929 ''']]verschafte de Keuringsdiensten vergaande controlemogelijkheden en -bevoegdheden. | + | Met de toename van het aantal ijsmakers en ijsverkopers achtte de overheid voorschriften op het gebied van de hygiënische ijsbereiding en de ijssamenstelling noodzakelijk. Vanuit hygiënisch oogpunt was de ambachtelijke consumptie niet optimaal. De Keuringsdiensten van Waren hielden daarom de bereiding van consumptie-ijs nauwlettend in de gaten. Het [[Warenwet en vleeskeuringswet|'''Consumptie-ijsbesluit van 1929 ''']] verschafte de Keuringsdiensten vergaande controlemogelijkheden en -bevoegdheden. |
Het bevatte voorschriften voor hygiëne, ijsbereiding, ijssamenstelling (onder andere het percentage melkvet) en controle. Het ijs moest voortaan aan bepaalde bacteriologische minimumeisen voldoen en ijsbereiders dienden te beschikken over een hygiënische, specifiek voor de bereiding van ijs toegeruste bereidingsplaats. Ook stelde het besluit het gebruik van ijspoeder verplicht. IJspoeder bestond uit een mengsel van suiker (meer dan 80%), [[Begrippenlijst#Wei|wei]]poeder, magere-melkpoeder en een [[Gist, zetmelen en enzymen|'''zetmeelproduct''']] (bijvoorbeeld Elektroscoop) en kon worden samengesteld door de ijsbereiders zelf, door lokale inkoop- en productiecoöperaties of door de suikerindustrie. Het besluit verplichtte elke ijsbereider een vergunning aan te vragen. | Het bevatte voorschriften voor hygiëne, ijsbereiding, ijssamenstelling (onder andere het percentage melkvet) en controle. Het ijs moest voortaan aan bepaalde bacteriologische minimumeisen voldoen en ijsbereiders dienden te beschikken over een hygiënische, specifiek voor de bereiding van ijs toegeruste bereidingsplaats. Ook stelde het besluit het gebruik van ijspoeder verplicht. IJspoeder bestond uit een mengsel van suiker (meer dan 80%), [[Begrippenlijst#Wei|wei]]poeder, magere-melkpoeder en een [[Gist, zetmelen en enzymen|'''zetmeelproduct''']] (bijvoorbeeld Elektroscoop) en kon worden samengesteld door de ijsbereiders zelf, door lokale inkoop- en productiecoöperaties of door de suikerindustrie. Het besluit verplichtte elke ijsbereider een vergunning aan te vragen. | ||
| Regel 45: | Regel 45: | ||
'''Distributie''' | '''Distributie''' | ||
| − | Het distributienetwerk bestond na de Tweede Wereldoorlog uit ijsventers, melkwinkels, banketbakkers, cafetaria’s en ijssalons. In de tweede helft van de jaren vijftig en in de jaren zestig kwamen hier kruideniers, levensmiddelen- en groentezaken bij voorzover ze de beschikking hadden over vrieskisten. Pas in de jaren zeventig, met de brede verspreiding van de koelkast en de opkomst van de supermarkt, werd het grootwinkelbedrijf een belangrijke factor voor de distributie van ijs en verdween de ijscoman met zijn karretje naar de achtergrond. De ambachtelijke ijsbereiding bleef echter bestaan en - na een teruggang in de jaren zeventig en tachtig - ontwikkelde zich tot een bloeiende lokale activiteit. | + | Het distributienetwerk bestond na de Tweede Wereldoorlog uit ijsventers, melkwinkels, banketbakkers, cafetaria’s en ijssalons. In de tweede helft van de jaren vijftig en in de jaren zestig kwamen hier kruideniers, levensmiddelen- en groentezaken bij voorzover ze de beschikking hadden over vrieskisten. Pas in de jaren zeventig, met de brede verspreiding van de [[De invloed van de supermarkt op eetpatroon en keukeninrichting|'''koelkast en de opkomst van de supermarkt''']], werd het grootwinkelbedrijf een belangrijke factor voor de distributie van ijs en verdween de ijscoman met zijn karretje naar de achtergrond. De ambachtelijke ijsbereiding bleef echter bestaan en - na een teruggang in de jaren zeventig en tachtig - ontwikkelde zich tot een bloeiende lokale activiteit. |