De spoorweg: het publiek en het dagelijkse leven
Van Techniek in Nederland
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Traditioneel transport verliest de strijd''' | '''Traditioneel transport verliest de strijd''' | ||
| − | Een van de eerste gevolgen van de opening van de spoorlijn Amsterdam-Haarlem was dat van de meer dan twintig dagelijkse veerschuiten tussen beide steden er nog maar twee overbleven. Het vervoer van reizigers werd vrijwel helemaal door de nieuwe stoomtrein overgenomen. Alleen de regelmatige [[begrippenlijst#Beurtvaart|beurtvaart]], die hoofdzakelijk het goederenvervoer diende, bleef bestaan. En zo was het overal zodra de trein verscheen. | + | Een van de eerste gevolgen van de opening van de spoorlijn Amsterdam-Haarlem was dat van de meer dan twintig dagelijkse veerschuiten tussen beide steden er nog maar twee overbleven. [[Goederen- en passagiersvervoer rond 1900|'''Het vervoer van reizigers''']] werd vrijwel helemaal door de nieuwe stoomtrein overgenomen. Alleen de regelmatige [[begrippenlijst#Beurtvaart|beurtvaart]], die hoofdzakelijk het goederenvervoer diende, bleef bestaan. En zo was het overal zodra de trein verscheen. |
Het reizend publiek gaf duidelijk de voorkeur aan de weliswaar nogal hotsende en botsende, maar snelle trein, boven de rustig voortglijdende trekschuit. De directie van de HIJSM had er bovendien voor gezorgd dat de prijs van de derde klasse even hoog was als die van de trekschuit, zodat de concurrentie vrijwel doodgedrukt werd. In 1860 werd de regelmatige vaart tussen de beide steden officieel gestaakt en alle reglementen, die vaak nog uit de zeventiende eeuw dateerden, opgeheven. Toch bleef er nog één schipper varen, die vooral de tussengelegen plaatsen en boerderijen, waar de trein natuurlijk niet stopte, bediende.[[Noten TIN19-2-H7#7-42|<sup>[42]</sup>]] | Het reizend publiek gaf duidelijk de voorkeur aan de weliswaar nogal hotsende en botsende, maar snelle trein, boven de rustig voortglijdende trekschuit. De directie van de HIJSM had er bovendien voor gezorgd dat de prijs van de derde klasse even hoog was als die van de trekschuit, zodat de concurrentie vrijwel doodgedrukt werd. In 1860 werd de regelmatige vaart tussen de beide steden officieel gestaakt en alle reglementen, die vaak nog uit de zeventiende eeuw dateerden, opgeheven. Toch bleef er nog één schipper varen, die vooral de tussengelegen plaatsen en boerderijen, waar de trein natuurlijk niet stopte, bediende.[[Noten TIN19-2-H7#7-42|<sup>[42]</sup>]] | ||
| − | [[Afbeelding:TIN19II_blz141.jpg|thumb|365px|left|Station Amsterdam-Weesperpoort van de NRS]] Ook de regelmatige wagen- en [[begrippenlijst#Diligence|diligence]]diensten tussen beide steden waren op slag verouderd en overbodig. Oude verbindingen, die parallel met de spoorlijn liepen, werden overal opgeheven. | + | |
| + | [[Afbeelding:TIN19II_blz141.jpg|thumb|365px|left|Station Amsterdam-Weesperpoort van de NRS]] | ||
| + | Ook de regelmatige wagen- en [[begrippenlijst#Diligence|diligence]]diensten tussen beide steden waren op slag verouderd en overbodig. Oude verbindingen, die parallel met de spoorlijn liepen, werden overal opgeheven. | ||
'''Nieuwe werkgelegenheid''' | '''Nieuwe werkgelegenheid''' | ||
| − | Daar stond tegenover dat er een nieuw net van wagendiensten ontstond, waarmee verder afgelegen plaatsen met een spoorwegstation werden verbonden. En ook in de steden, speciaal in Amsterdam, werd er een nieuw netwerk van omnibusdiensten in het leven geroepen, waarmee de reizigers snel van en naar het spoorwegstation gebracht werden. En hoewel de komst van de spoorwegen voor sommigen ongetwijfeld werkloosheid betekende, schiepen de nieuwe ondernemingen ook nieuw werk, zowel voor geschoolden als voor ongeschoolden. | + | Daar stond tegenover dat er een nieuw net van wagendiensten ontstond, waarmee [[Tramvervoer rond 1900|'''verder afgelegen plaatsen met een spoorwegstation werden verbonden''']]. En ook in de steden, speciaal in Amsterdam, werd er een nieuw netwerk van omnibusdiensten in het leven geroepen, waarmee de reizigers snel van en naar het spoorwegstation gebracht werden. En hoewel de komst van de spoorwegen voor sommigen ongetwijfeld werkloosheid betekende, schiepen de nieuwe ondernemingen ook nieuw werk, zowel voor geschoolden als voor ongeschoolden. |
| − | Voor Haarlem werd vooral de werkplaats van de | + | Voor Haarlem werd vooral de werkplaats van de HIJSM zeer belangrijk voor de werkgelegenheid, en in Arnhem en Oosterbeek veroorzaakte de opening van de Rijnspoor een [[begrippenlijst#Hausse|hausse]] in de bouw van [[begrippenlijst#Uitspanning|uitspanningen]] en pensions, nu de reiziger zo gemakkelijk uit Holland in deze toen ook al populaire streek kon komen.[[Noten TIN19-2-H7#7-43|<sup>[43]</sup>]] |
'''Goedkope pleziertreinen''' | '''Goedkope pleziertreinen''' | ||
| − | Voorlopig bleef reizen duur: de lagere standen konden het zich vroeger ook al niet permitteren en de trein bracht daar weinig verandering in. Vooral de sociale bovenlaag reisde, en die raakte al gauw in de ban van het nieuwe vervoermiddel, dat snelheid en veiligheid bracht, waardoor de afstanden slonken. Door het inleggen van goedkope pleziertreinen probeerden de spoorwegen al vroeg hun klandizie uit te breiden over de rest van de samenleving, en niet geheel zonder succes. | + | [[Fiets, motorfiets en auto rond 1900|'''Voorlopig bleef reizen duur''']]: de lagere standen konden het zich vroeger ook al niet permitteren en de trein bracht daar weinig verandering in. Vooral de sociale bovenlaag reisde, en die raakte al gauw in de ban van het nieuwe vervoermiddel, dat snelheid en veiligheid bracht, waardoor de afstanden slonken. Door het inleggen van goedkope pleziertreinen probeerden de spoorwegen al vroeg hun klandizie uit te breiden over de rest van de samenleving, en niet geheel zonder succes. |