Ontwikkelingen in voedselproductie en -consumptie

Rond 1890 vond de doorbraak van de modernisering en industrialisering van de voeding plaats. Het assortiment werd verruimd voor grotere delen van de bevolking. Met name de eerste schakels in de keten (voedings- en genotmiddelenindustrie) breidden zich sterk uit. De keten werd hierdoor aanzienlijk verlengd en dit leidde tot allerlei kwaliteitsproblemen. Organisaties en andere vertegenwoordigers van overheid en wetenschap probeerden deze problemen op te lossen, waarbij de meningen binnen en tussen deze groepen nogal eens botsten. De pogingen tot regulering resulteerden uiteindelijk in de [[Warenwet en vleeskeuringswet|'''Warenwet''']] van 1919. Met de Eerste Wereldoorlog ontstonden geheel nieuwe afhankelijkheidsrelaties tussen overheden en bedrijven en tussen bedrijven onderling. Een deel van de bevolking maakte door de [[begrippenlijst#Distributie|oorlogsdistributie]] voor het eerst kennis met nieuwe producten, zoals blikvoedsel. Van belang is ook de opkomst van een gevarieerd middenveld, dat een cruciale rol speelde in het proces van maatschappelijke inbedding van een reeks van nieuwe producten. Een groeiend en divers aantal maatschappelijke (vrouwen)organisaties ging zich beijveren voor "modern" voedsel en gaf, samen met de overheid en wetenschappelijke instellingen, het middenveld vorm. Een krachtig middenveld bleek vervolgens van cruciaal belang voor de goede organisatie van de voedseldistributie in de Tweede Wereldoorlog. In zekere zin werd de keten in deze oorlog voor het eerst reflexief, dat wil zeggen: onderwerp van bewust (overheids)ingrijpen op het niveau van alle schakels, met steun van de wetenschap. Was de doorbraak van wat later werd benoemd als het modern-industrieel assortiment en - voedselpatroon in de steden rond 1920 al grotendeels een feit, in diverse plattelandsgebieden en onder de minst bevoorrechte sociale lagen duurde dit evenwel tot rond 1960.[[Noten TIN20-3-H1#1-37|^[37]]] Het ontstane maaltijdenpatroon van twee broodmaaltijden en één warme maaltijd per dag was de uitkomst van een traag verlopend uniformeringsproces dat toen was voltooid.[[Noten TIN20-3-H1#1-38|^[38]]]